Ὁ Δῆμος Παιανίας ἐξέδωσε ἕνα ἀξιοσπούδαστο βιβλίο μὲ Δημοτικὰ τραγούδια τονισμένα σὲ Βυζαντινὴ καὶ Εὐρωπαϊκὴ Μουσικὴ, τὰ ὁποῖα συνέλεξε καὶ κατέγραψε ὁ μουσικοδιδάσκαλος καὶ ἔμπειρος μουσικολόγος Κωνσταντῖνος Μάρκος. Ἡ συλλογὴ ἐγκαινιάζει εἰδικὴ σειρά «Ἐπιστημονικὴ Βιβλιοθήκη» ὑπ᾿ ἀριθμ. 1 του Δήμου Παιανίας καὶ ἐμφανίζεται ὡς δημιουργία τῆς Δημοτικῆς Χορωδίας Ἑλληνικῆς παραδοσιακῆς μουσικῆς (Βυζαντινῆς καὶ Δημοτικῆς). Πρόκειται γιὰ μιὰ συλλογὴ μεγάλης καὶ σπουδαίας πνευματικῆς, πολιτιστικῆς καὶ παιδαγωγικῆς ἀξίας καὶ ἕνα καταπληκτικὸ βοήθημα γι᾿ αὐτοὺς ποὺ θέλουν νὰ ἐντρυφήσουν στὴν παραδοσιακὴ μουσικὴ τοῦ τόπου μας καὶ γιὰ ἐκείνους ποὺ θέλουν νὰ διδάξουν δημοτικὰ τραγούδια στὴν αὐθεντική τους μορφή.
Στὸν πρόλογο τοῦ βιβλίου, ὁ δραστήριος καὶ φιλόμουσος δήμαρχος Παιανίας κ. Δημήτριος Γ. Δάβαρης, ὁ ὁποῖος εἶχε καὶ τὴν πρωτοβουλία γι᾿ αὐτὴν τὴν μνημειώδη ἔκδοση, μεταξὺ τῶν ἄλλων τονίζει: «Πιστεύουμε ὅτι ἡ καλλιέργεια αὐτῆς τῆς μουσικῆς παράδοσης ὡς ἰδιαιτέρου πολιτιστικοῦ στοιχείου τῆς πατρίδας μας καὶ ἡ εὐρύτερη διαδοσή της δὲν ἀποτελοῦν μὸνο ἐσωτερικὴ ἐθνικὴ ἀνάγκη, ἀλλὰ συμβάλλουν καὶ στὴν ἐπικοινωνία καὶ ἀλληλλογνωριμία τῶν λαῶν καὶ τῶν ἐθνοτήτων ποὺ ἤθελαν νὰ διατηρήσουν τὰ ἰδιαίτερα χαρακτηριστικά τους καὶ ἐπιθυμοῦν νὰ ζήσουν σ᾿ ἕνα κόσμο ποὺ ἐπικρατεῖ ὁ πλοῦτος καὶ ἡ ποικιλία τῶν πολιτιστικῶν ἰδιαιτεροτήτων καὶ ὄχι μιὰ ἰσοπεδωτικὴ κοινωνικὴ καὶ πολιτιστικὴ ὁμοιομορφία».
Προτάσσεται τῆς ἐκδόσεως εἰσαγωγὴ (σσ. 7 - 17), ὅπου ὁ συλλογεὺς καὶ δημιουργὸς τοῦ τόμου ἐξηγεῖ πρὸς τὸν ἀναγνώστη, μὲ σχετικὴ συντομία ἀλλὰ ἱκανοποιητικὴ σαφήνεια, τί εἶναι τὸ Δημοτικὸ Τραγούδι, τί ἐκφράζει, ποῖα τὰ γνωρισματά του καὶ οἱ κατηγορίες του ἀναλόγως τοῦ περιεχομένου καὶ τῆς παραδόσεώς του ἀπὸ τὰ μέσα βυζαντινὰ χρόνια μέχρι σήμερα, ἐπιμένοντας κυρίως στ᾿ Ἀκριτικὰ καὶ τὶς Παραλογὲς. Ἀναφερόμενος ὁ συλλογεύς στὰ μέτρα τῶν Δημοτικῶν Τραγουδιῶν ἀνατρέχει στὴν ἀρχαία καταγωγὴ τοῦ μέτρου καὶ ἐξηγεῖ πῶς οἱ στίχοι τοῦ Δημοτικοῦ Τραγουδιοῦ, ὅταν ἐκτελοῦνται (ἄδωνται) μεταπίπτουν ἀπὸ τὴν τονικὴ στὴν μελικὴ (προσωδιακή) ρυθμοτονία, δηλ. πὼς ρυθμιστής παύει νὰ εἶναι ὁ τόνος καὶ γίνεται τὸ μέλος, ὥστε νὰ ἐπιτυγχάνεται λόγος, μέλος, ὄρχησις. Τὶς ρυθμικὲς μορφὲς ὁ κ. Μάρκος δίδει μὲ μουσικά στοιχεῖα (φθόγγους) στὸν τετράσημο, πεντάσημο, ἑξάσημο, ἑπτάσημο καὶ ἐννεάσημο ρυθμὸ μὲ τὶς ἀναλύσεις τους. Ἡ εἰσαγωγὴ ἦταν ἀναγκαία, γιατὶ κατατοπίζει καὶ τοὺς μὴ εἰδικοὺς καὶ τοὺς εἰδικοὺς γιὰ τὴν ποικιλία τῶν ρυθμικῶν μορφῶν καὶ τῶν παρατηρουμένων ἐναλλαγῶν.
Ἡ ὕλη τῆς συλλογῆς ἀνάλογα μὲ τὸ περιεχόμενο ἔχει κατανεμηθῆ σὲ πέντε μεγάλες κατηγορίες, ὅπου στὴν κάθε μία ὁ συγγραφεύς προτάσσει σύντομη ἀλλὰ πολὺ ἐνημερωτικὴ εἰσαγωγὴ γιὰ τὰ τραγούδια ποὺ περιλαμβάνει:
Εἰλικρινῶς, αἰσθάνομαι ἐπιτακτικὴν τὴν ἀνάγκην ὄχι μόνο νὰ συγχαρῶ τὸν κ. Μάρκο, ἀλλὰ καὶ νὰ τὸν εὐχαριστήσω γι᾿ αὐτὴν τὴν σπουδαίαν προσφορὰν του, ἡ ὁποία εἶναι καρπὸς τῆς ἀγάπης του πρὸς τὸν καθόλου πνευματικὸν καὶ πολιτιστικὸν βίον τῶν Ἑλλήνων. Εἶναι ἕνα χρηστικὸ βοήθημα γιὰ τοὺς μουσικοδιδασκάλους, οἱ ὁποῖοι ἀνεξαρτήτως τοῦ εἴδους τῆς μουσικῆς ποὺ ἔχουν σπουδάσει, θὰ μποροῦν εἰς τὸ ἑξῆς μὲ εὐχέρεια νὰ μεταλαμπαδεύσουν αὐτὸν τὸν ἀνεκτίμητο μουσικὸ θησαυρὸ καὶ τὰ μνημεῖα τοῦ δημώδους λόγου στὴ νέα γενιὰ, ἡ ὁποία δυστυχῶς τὰ τελευταῖα χρόνια βομβαρδίζεται ἀπὸ ξενόφερτους ἠλεκτρονικοὺς ἤχους καὶ τρέφεται καθημερινὰ μὲ ἀνούσια πράγματα καὶ ὑπόκωφους κρότους. Ἡ μελῳδικότητα καὶ ἡ ἁπλότητα ἔχουν πλέον χαθῆ ἀπὸ τὶς σύγχρονες μουσικὲς δημιουργίες. Πολλὰ ἀπὸ τὰ σύγχρονα τραγούδια εἶναι ἄγευστα μελωδίας καὶ στίχου, ποὺ ἀσφαλῶς σ᾿ αὐτὸ συμβάλλει καὶ ἐργάζεται μανιωδῶς καὶ τὸ διεθνὲς Marketing γιὰ τὴν ἀλλοτρίωση τῆς Ἑλληνορθοδόξου Παραδόσεώς μας. Γι᾿ αὐτὸ ἡ ἀξία τῆς μουσικῆς αὐτῆς συλλογῆς γίνεται μεγαλυτέρα, ὅταν ἀναλογισθῇ κανεὶς ὅτι ἡ μεγάλη αὐτὴ προγονικὴ κληρονομιά μας διαρκῶς ἀλλοιώνεται ἢ ἐξαφανίζεται μὲ τὴν ἁλματώδη εἰσαγωγὴ τῶν συγχρόνων μουσικῶν ρευμάτων στὸν τόπο μας.
Ὁ ἀναγνώστης ποὺ θὰ μελετήσῃ μὲ προσοχὴ τὸ περιεχόμενο τῆς συλλογῆς αὐτῆς θὰ διαπιστώση ὅτι ὁ συλλογεύς κατέβαλε πολὺν μόχθο, μὲ ἐπίμονες ἠχογραφήσεις καὶ καταγραφὲς ἀπὸ ὅλα τὰ μέρη τοῦ Ἑλληνισμοῦ, ὥστε ἀπετελέσθη μία ὀγκώδης καὶ σημαντικὴ δέσμη μουσικολαογραφικῆς ὕλης μὲ τὰ ἔμμετρα κείμενα καὶ μὲ τὴν ἐπένδυσή τους ἐκφραζομένην στοὺς καθιερωμένους χαρακτῆρες τῆς Βυζαντινῆς καὶ Εὐρωπαϊκῆς μουσικῆς.
Αὐτοῦ τοῦ εἴδους οἱ μελέτες ἔχουν καὶ παιδευτικὴν ἀξίαν. Ὡς πνευματικὸ δημιούργημα τοῦ Ἑλληνικοῦ λαϊκοῦ πολιτισμοῦ παρέχει καὶ περικλείει γνώσεις ποὺ μορφώνουν τὸν ἄνθρωπο σὲ θέματα ποὺ ἀφοροῦν τὴν ἱστορία, τὴν παράδοση, τὴν θρησκεία, τὴν λαϊκὴν πίστη κ.λ.π. Ἀκόμη περιέχονται σὲ αὐτὴν τὴ συλλογὴ ὅλα τὰ παιδαγωγικὰ στοιχεῖα ποὺ μᾶς ὁδηγοῦν στὴν μόρφωση καὶ στὴν ἀγωγή (ψυχαγωγία, καλλιέργεια γλώσσης, ἠρεμία ψυχικὴ καὶ πνευματική). Γι᾿ αὐτὸ θεωρεῖται σπουδαῑο ἐγχειρίδιο γιὰ τὴν παιδεία, γιὰ τὰ σχολεῖα στὸ μάθημα τῆς μουσικῆς.
Ἀξίζουν συγχαρητήρια στὸν Δήμαρχο Παιανίας γι᾿ αὐτὴν τὴν ἱστορικὴν καὶ μνημειώδη ἔκδοση τοῦ Δήμου του, ἀλλὰ καὶ στὸν συλλογέα γιὰ τὴν θαυμάσια προσφορά τους στὴν ἀποθησαύριση τῆς μεγάλης αὐτῆς μουσικῆς κληρονομιᾶς. Ἡ ἀγάπη τους γιὰ τὸν μουσικὸ θησαυρὸ τοῦ Ἔθνους μας εἶναι ὁλοφάνερη καὶ μακάρι νὰ εὐτυχήσουμε νὰ δοῦμε μιμητές τους.
Ἐλπίζω, ὅτι τὸ φιλόμουσο κοινὸ θὰ ἀγκαλιάση αὐτὸ τὸ ἔργο στὸ ὁποῖο ἀποκρυσταλλώνεται ἡ παράδοσις καὶ ὁ βίος τῶν Ὀρθοδόξων Ἑλλήνων συνυφασμένος μὲ τὰ ἤθη του, τὰ ἔθιμά του καὶ τὴν τραγουδιστική του παράδοση (ποίηση, μελωδία καὶ ποικίλη ὄρχηση), ἡ ὁποία κατὰ κοινὴν ὁμολογία Ἑλλήνων καὶ ξένων ἐρευνητῶν εἶναι ὑψηλῆς ἀξίας καὶ πρέπει νὰ τὴν διαφυλάξωμε ἀλώβητη. Αὐτὴ ἡ παρακαταθήκη ἀποτελεῖ τὸ πολυτιμότερο κεφάλαιο τῆς μακρᾶς Ἑλληνικῆς παραδόσεως καὶ κατοχυρώνει τὸ κῦρος τῆς Παιδείας τοῦ Ἔθνους μας, ὅπως ἔρχεται διὰ μέσου τῶν αἰώνων ὡς τὸ κάλλιστον μάθημα παιδαγωγίας τῶν συγχρόνων Ἑλλήνων ὅλων τῶν ἡλικιῶν, μάλιστα τῶν νεωτέρων. Πολὺ σωστὰ ἔλεγε ὁ ἀείμνηστος Φώτης Κόντογλου «...ὅταν ἕνας λαὸς χάση τὴν παράδοσή του, εἶναι σὰν τὸν ἄνθρωπο ποὺ ἔχει χάσει τὸ μνημονικό του».
Πρωτοπρεσβύτερος
Χρῖστος Δ. Κυριακόπουλος
Διευθυντὴς Σχολῆς Βυζαντινῆς Μουσικῆς
Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ἀττικῆς