| Κυρίες καὶ κύριοι, Ὁ ἀείμνηστος Χρῆστος Πανοῦτσος καταξιώθηκε στὸ χῶρο τῆς παραδοσιακῆς μας μουσικῆς ὡς ὁ κατ᾿ ἐξοχὴν αὐθεντικὸς ἑρμηνευτὴς τῶν δημοτικῶν τραγουδιῶν, «τῶν ὄμορφων τραγουδιῶν τῆς φυλῆς μας», ὅπως τὰ ἀποκαλοῦσε ὁ μακαρίτης Φώτης Κόντογλου. Ἡ προσφορὰ τοῦ Πανούτσου στὸν εὐαίσθητο αὐτὸ χῶρο τῆς ἐθνικῆς μουσικῆς ὑπῆρξε ἀξιοσημείωτα γόνιμη. Διατήρησε τὸ δημοτικὸ τραγούδι παραδοσιακό, ἀνόθευτο, δίχως ἀλλοιώσεις καὶ παραχαράξεις. Φορέας γνήσιας ἀκουστικῆς παράδοσης, τὴν ὁποία συντηροῦσε ζωντανὴ στὴ μνήμη του ἀπὸ τοὺς παλαιοὺς τραγουδιστὲς καὶ γνήσιους ἐκφραστὲς ποὺ ἀφουγκραζόταν προσεκτικά, μελετοῦσε καὶ εἶχε ὡς πρότυπα. Διέθετε πλούσιο μουσικὸ ἐξοπλισμὸ γιὰ τὴν λαογραφικὴ καταγραφὴ καὶ ἀναπαραγωγὴ τῶν ἀσμάτων· συνέλεγε σχετικὰ βιβλία, δίσκους καὶ μαγνητοταινίες ὅλων τῶν παλαιῶν ἑρμηνευτῶν δημοτικοῦ τραγουδιοῦ. Ἡ μεγάλη πείρα του γύρω ἀπὸ τὸ δημοτικὸ τραγούδι τὸν βοηθοῦσε νὰ διακρίνει καὶ νὰ ἀποδίδει εὔκολα τὸ τοπικὸ ὕφος, τὸ ἰδίωμα καὶ τὸ ἠχόχρωμα ὅλων τῶν περιοχῶν τοῦ Ἑλληνισμοῦ καὶ εἰδικώτερα τῆς Πελοποννήσου, τὴν ὁποία κυριολεκτικῶς ὄργωσε, ὄχι μόνον τραγουδώντας καὶ σκορπίζοντας ἀναψυχὴ σὲ μυριάδες ἀκροατές του, ἀλλὰ καὶ συλλέγοντας πλούσιο μοσυικὸ ὑλικὸ γιὰ τὸ ἀρχεῖο του. Ἐμεῖς στὴν Ἀρκαδία, ἀνατραφήκαμε μὲ τὰ δημοτικὰ ἄσματα, ἀλλὰ καὶ σὲ πανηγύρεις καὶ μέσῳ ῥαδιοφώνου μὲ τὰ ἀκούσματα ἀπὸ τὸν Πανοῦτσο· πλήρης συμβατότητα, ἀφοῦ τὰ τραγούδια τοῦ Πανούτσου ἦσαν πάντα τὰ τραγούδια τοῦ λαοῦ μας. Στὴν Γορτυνία, τὸν θεωροῦμε δικό μας ἄνθρωπο, γιατὶ πολὺ τὴν ἀγαποῦσε καὶ συχνὰ τραγουδοῦσε σ᾿ αὐτήν. Ὁ ἴδιος μοῦ ἔλεγε ὅτι ἀναπαυόταν στὸ μεράκι καὶ τὸν ἐνθουσιασμὸ τῶν Γορτυνίων. Ὅλοι δὲ οἱ Μοραΐτες ἐνθυμοῦνται μὲ συγκίνηση τὸν λεβεντάνθρωπο, ἐπιβλητικὸ καὶ καλόκαρδο Χρῆστο Πανοῦτσο, τὸν ἰδανικὸ οἰκογενειάρχη, τὸν ἄνθρωπο μὲ τὰ ἀνεξάντλητα ἀποθέματα ἀγάπης καὶ συμπόνοιας. Ἦταν προικισμένος ἀπὸ τὸ Θεὸ μὲ τὸ προνόμιο μιᾶς ἐξαίσιας φωνητικῆς χροιᾶς· μιὰ φωνὴ λυγερή, βελούδινη, ἐπιβλητική, εὔστροφη, διαυγῆ, κρυστάλλινη. Μὲ ἰδιαίτερη εὐκολία ἀνέβαινε στὰ ὕψη καὶ κατέβαινε στὰ βάθη τῶν μουσικῶν κλιμάκων, προσδίδοντας πάντα βαρύνουσα σημασία στὴν ἔκφραση, ὥστε, ἀναλόγως τοῦ περιεχομένου, τὸ τραγούδι νὰ προσλάβει τὸ κατάλληλο χρῶμα καὶ τὴν ἀπαιτούμενη πνοή. Μὲ ὅλα αὐτὰ τὰ φωνητικά του προσόντα καὶ προνόμια, σὲ συνδυασμὸ μὲ τὴν λαμπρὴ ἄρθρωση καὶ ἀπαγγελία, κατώρθωνε νὰ νέμει ἀφειδῶς τὸν ἐνθουσιασμὸ καὶ συγκίνηση στοὺς ἑκάστοτε πολυπληθεῖς ἀκροατές του. Ἦταν ὁ Χρῆστος Πανοῦτσος, ἐκ παραλλήλου ἄριστος ψάλτης καὶ ἐμβριθὴς γνώστης τῆς βυζαντινῆς μουσικῆς «ᾄδων καὶ ψάλλων ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτοῦ» τὰ τραγούδια τοῦ Θεοῦ καὶ τὰ τραγούδια τοῦ λαοῦ, χωρὶς ἡ ψαλτική του νὰ ἐπηρεάσει καὶ νὰ ἀλλοιώσει τὸ ἦθος καὶ τὸ ὕφος τῶν δημοτικῶν τραγουδιῶν. Μᾶς ἄφησε πλούσιο ἠχογραφημένο ὑλικό, στὸ ὁποῖο δύναται νὰ ἐνσκύψει καὶ νὰ ἐντρυφήσει ἐκεῖνος ποὺ ἐπιθυμεῖ νὰ μελετήσει τὸ δημοτικὸ τραγούδι στὴν αὐθεντική του μορφή. Πλούσιο τὸ ἔργο του που ἠχογράφησε καὶ κατέγραψε, ἀφοῦ ἑρμήνευσε ὅλα τὰ εἶδη καὶ ὅλες τὶς κατηγορίες τῶν δημοτικῶν μας τραγουδιῶν: Ἀκριτικά, κλέφτικα, παραλογές, γνωμικά, τοῦ γάμου, τῆς ἀγάπης, τῆς ξενιτειᾶς, ἀκόμη καὶ ἀποκριάτικα καὶ σκωπτικά, δίχως ποτὲ νὰ προκαλέσουν ἢ νὰ σκανδαλίσουν μὲ τὸ περιεχόμενό τους. Κυρίες καὶ κύριοι, Ὁ σύγχρονος κατακλυσμὸς ἀντιλήψεων καὶ ἡ καταιγιστικὴ σύγχυση τῶν ἰδεῶν τείνουν νὰ παρασύρουν καὶ νὰ καταποντίσουν ὅ,τι γνήσιο, παραδοσιακὸ καὶ αὐθεντικὸ ὑπάρχει στὸν τόπο μας. Ὁ Χρῆστος Πανοῦτσος μὲ τὴν ἐν γένει πορεία του μᾶς ἀπέστειλε ἕνα διαχρονικὸ μήνυμα συνέπειας καὶ συνέχειας πρὸς τὴν παράδοση τῆς πατρίδας μας, μήνυμα ἰδιαίτερης βαρύτητας καὶ ξεχωριστῆς ἐπικαιρότητας στοὺς σημερινοὺς κρίσιμους καιρούς: νὰ βαθύνουμε τὶς ῥίζες μας καὶ νὰ στερεωθοῦμε σ᾿ αὐτές. Στοὺς λαοὺς ἰσχύει ὁ ἴδιος κανόνας ποὺ ἰσχύει καὶ γιὰ τὰ δέντρα· ὅταν αὐτὰ κοποῦν ἀπὸ τὶς ῥίζες τους, ξηραίνονται, πεθαίνουν. Ἔτσι κι οἱ λαοί, ὅταν ἀποκοποῦν ἀπὸ τὸ παρελθόν, τὶς παραδόσεις, τὰ ἤθη καὶ τὴν ἱστορία τους, ἀπ᾿ ὅτι δηλαδὴ ὡραῖο, θαυμαστὸ καὶ μεγάλο δημιούργησαν οἱ πρόγονοί τους, τότε ἀναπόφευκτα σβήνουν κι ἐξαφανίζονται στὴ λήθη τῆς ἱστορίας μὲ τραγικὸ τέλος. Μὲ τὰ ὑλικὰ τοῦ παρελθόντος θὰ χτίσουμε τὸ μέλλον μὲ γερὰ θεμέλια. Ὁ ἀείμνηστος καὶ ἀσύγκριτος Χρῆστος Πανοῦτσος ἐστάθηκε ἑδραιωμένος καὶ ἔμεινε ἀμετακίνητος σὲ τοῦτες τὶς μουσικὲς ῥίζες τῆς παραδόσεώς μας, γι᾿ αὐτὸ ἀποτελεῖ ἕνα σημαῖνον κεφάλαιο στὸν πολιτισμὸ τῆς πατρίδας μας, ὥστε ἡ μνήμη τῆς προσφορᾶς του θὰ παραμείνει στὸ μέλλον ἄσβεστη. π.Χ.Δ.Κ. |