ὑπὸ Ἀρχιμανδρίτου Τιµοθέου Ἰωάννου Παπαδάκη
Σεβασµιώτατε Ἅγιε Πάτερ καὶ Δέσποτα, Πανοσιολογιώτατε Ἅγιε Καθηγούµενε, Αἰδεσιµολογιώτατοι, ὅ τε Πρωτοσύγκελλος καὶ ὁ Γραµµατεὺς τῆς Ἱερᾶς ἡµῶν Μητροπόλεως, Πανοσιολογιώτατοι, Αἰδεσιµολογιώτατοι καὶ Ἱερολογιώτατοι Πατέρες καὶ Ἀδελφοί, βαρυπενθοῦντες Οἰκεῖοι τοῦ Μεταστάντος, Τέκνα προσφιλῆ καὶ πιστὰ τῆς Ἐκκλησίας: «δεῦτε ἴδωµεν πάντες θαῦµα ὑπὲρ νοῦν· ὁ χθὲς συµψάλλων ἡµῖν, νῦν κεῖται νεκρός! Δεῦτε γνῶµεν, τί µετ᾿ ὀλίγον, οἱ ταραττόµενοι τελούµεθα;» Πῶς ὁ τὸ µύρον τῆς Ἱερωσύνης κεχρισµένος δύσπνοον κεῖται ὀσφράδιον; Πῶς τὸ τὰ Μυστήρια τοῦ Θεοῦ διακηρῦττον στόµα ἤργησεν, πῶς ἡ γλῶσσα πέπαυται καὶ τὰ χείλη κεκώλυνται· αἱ χεῖρες συνδέδενται, καὶ οἱ πόδες συµπλέκονται· ἡ µορφὴ ἠλλοίωται, οἱ ὀφθαλµοὶ ἐσβέσθησαν, καὶ οὐ κατανοοῦσι τοὺς θρηνοῦντας· ἡ ἀκοὴ οὐ παραδέχεται τῶν λυπουµένων τον ὀλολυγµόν· ἡ ῥὶς οὐκ ὀσφραίνεται τοῦ θυµιάµατος τὴν εὐῳδίαν, ἀλλ᾿ ἡ ἀληθινὴ ἀγάπη ἡ ἐµφωλεύουσα εἰς τὴν καρδίαν τοῦ Προκειµένου Πατρὸς καὶ Ἀδελφοῦ, οὐδέποτε νεκροῦται. Καὶ ὅµως, ἐπειδὴ πάντες, πρὸς τὴν αὐτὴν κατεπειγόµεθα µονὴν καὶ τὸν αὐτὸν ὑποδυσόµεθα λίθον, καὶ αὐτοὶ κόνις µετ᾿ ὀλίγον ἐσόµεθα, τῷ Μεταστάντι τὴν ἀνάπαυσιν παρὰ Χριστοῦ αἰτησώµεθα. Τοιοῦτος γὰρ ἡµῶν ό βίος, σεπτὲ Ποιµενάρχα, Πατέρες καὶ Ἀδελφοί.
Ὄναρ ἐσµὲν οὐχ ἱστάµενον· φύσηµά τι µὴ κρατούµενον· πτῆσις ὀρνέου παρερχοµένου· ὄντας γενέσθαι, καὶ γενοµένους ἀναφθαρῆναι.
Ναί, εἶναι ἀλήθεια! Ἐσίγησε ἡ καλλικέλαδος ἀηδών, ὁ µανικὸς ἐραστὴς καὶ θεηγόρος ὑφηγητὴς τῶν µεγαλείων τοῦ Θεοῦ, ἅµα καὶ ὑµνηπόλος, ὁ στολισµὸς τοῦ ἱεροῦ Ἀναλογίου καὶ ἐπὶ τεσσαρακοντατριετίαν πιστῶς ὑπηρετήσας τὸ φρικτὸν Θυσιαστήριον, µετετέθη ἤδη εἰς τὸ αἰώνιον καὶ Ἐπουράνιον.
Ὁ Μεταστάς, γόνος Λευϊτικῆς Οἰκογενείας ἐκ Λευκάδος, καὶ υἱὸς Ἱερέως, τοῦ, ἀπὸ ἐτῶν ἀναπαυσαµένου, πατρὸς Βασιλείου καὶ τῆς Πρεσβυτέρας Πηνελόπης, συνεπλήρωσε βίον ὀγδοήκοντα τεσσάρων ἐτῶν καὶ ἑνὸς µηνός, ἐκ τῶν ὁποίων τὰ πλεῖστα ἀφιέρωσε εἰς τὴν Ἐκκλησίαν τοῦ Χριστοῦ, κοσµήσας ἐπὶ δεκαεπταετίαν τὸ πρῶτον Ἀναλόγιον τῆς Ἐνορὶας Ἁγίας Αἰκατερίνης Λιοσίων, πρὸ τῆς Χειροτονίας Αὐτοῦ, ἂν καὶ ἐξ ἁπαλῶν ὀνύχων διηκόνη καὶ ἔψαλλεν ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ, ὡς υἱὸς Ἱερέως. Ἐχειροτονήθη Διάκονος καὶ Πρεσβύτερος ἐν ἔτει χιλιοστῷ ἐννιακοσιοστῷ ἑξηκοστῷ καὶ ὀγδόῳ ἐν Μοσχάτῳ καὶ Αἰγαλέῳ, ἐντολῇ τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν Ἱερωνύµου τοῦ Πρώτου, ὑπὸ τοῦ Βοηθοῦ Ἐπισκόπου αὐτοῦ Περιστερᾶς Ἠλία, τοῦ κατόπιν Μητροπολίτου Δηµητριάδος.
Ὑπηρέτησε ἐν τοῖς Ἱεροῖς Ναοῖς Ἁγίου Σπυρίδωνος Νέας Ἰωνίας, Ἁγίου Δηµητρίου Ὅπλων - Πατησίων, ἐνταῦθα, ἐπὶ δεκαπενταετίαν καὶ ἐν τέλει ἐν τῷ Ἱερῷ Ναῷ Ἁγίας Εὐφηµίας Νέας Χαλκηδόνος, ὑπὸ τὸν νῦν Σεπτὸν ἡµῶν Ποιµενάρχην, ὡς Ἱερατικῶς Προϊστάµενον.
Ὑπῆρξε πιστὸς καὶ στοργικὸς Σύζυγος τῆς, ἀξίας καὶ θυσιαστικῶς σταθείσης παρ᾿ Αὐτῷ, Παντελίας Πρεσβυτέρας, τὸ γένος Νικηφοράκη, ἐκ Πάρου τῆς Νήσου, µετὰ τῆς ὁποίας ἥνωσε ἁρµονικῶς τὰς αὔρας τοῦ Ἰονίου Πελάγους, τῆς καταγωγῆς καὶ γεννήσεώς του, µετὰ τῶν ζεφύρων τοῦ Αἰγαίου, ἐξ ὦν ἐγεννήθησαν δύο θαυµάσιαι Θυγατέρες, καὶ προῆλθον ἐκ τῶν Γάµων αὐτῶν µετὰ δύο ἐξαιρέτων ἐπίσης νέων, τρεῖς Ἐγγοναὶ καὶ δύο Ἐγγονοί, ὁ εἷς µάλιστα διασῴζων καὶ τὸ ὄνοµά Του.
Ἀγαπηµένος κατὰ σάρκα πατὴρ καὶ προστάτης τῶν θυγατέρων καὶ γαµβρῶν του καὶ στοργικώτατος Παπποῦς, Συγγενὴς καὶ Ἀδελφός, δὲν ὄκνησε νὰ διατηρῇ ὁλάνοικτον τὴν καρδία του καὶ διὰ τὰ πολυπληθῆ καὶ πιστὰ πνευµατικά του τέκνα καὶ μέλη τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ.
Ὁ Πατὴρ Ἐµµανουὴλ Κροκίδης ὑπῆρξε ἄνθρωπος ὁλοκληρωµένος, ἤπιος χαρακτήρ, ὑποµονητικός, αὐτοθυσιαστικός, ὑποδειγµατικὸς φίλος καὶ συνεργάτης, συγχωρητικὸς καὶ ἄκακος, ἄδολος, ἁγνὸς καὶ συγκαταβατικός. Τὸν διέκρινεν φιλοµάθεια, ὀξυδέρκεια, σπανία εὐφυΐα καὶ ταπεινοφροσύνη. Τὰ πολλὰ καὶ σπάνια προσόντα καὶ τάλαντά του κατέστεφε µία ζεστή, βαθεία, αἰσθαντικὴ καὶ πλουσία φωνή, χαρακτηριστικὴ ὅλης τῆς µακρᾶς ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ πορείας καὶ διακονίας του. Καὶ πολὺ περισσότερον, τῆς ἀλησµονήτου καὶ θαυµασίας φωνῆς Του, διέθετε µουσικὴν ἀντίληψιν, µνήµην καὶ συνθετικὴν δυνατότητα. Τὰ τάλαντα αὐτὰ ἀπέδωσαν, µετὰ µίαν ἰσόβιον µαθητείαν καὶ ἐνασχόλησιν, σπανίαν µουσικὴν κατάρτισιν, ἐµπειρίαν καὶ δυνατότητα ἀποδόσεως τῶν κεκτηµένων γνώσεών του.
Τὴν δυνατότητα αὐτὴν δὲν ἐκράτησεν ζηλοτύπως δι᾿ ἑαυτόν. Ἐδίδαξεν ἀόκνως καὶ πάντῃ ἀφιλοκερδῶς µέχρις ἐσχάτου γήρατος. Ἠχογράφησεν προτύπους ἐκτελέσεις τῆς ὡραίας φωνῆς Του καὶ δωροδότησε τοὺς πάντας δι᾿ ἠχοταινιῶν, πρὸς διευκόλυνσιν τῆς διακονίας των καὶ µάθησιν. Συνέγραψε, µὲ τὴν καλλιτεχνικήν δυνατότητα, ὑποµονὴν καὶ συστηµατικότητά του, µουσικὰ κείµενα ἀναρίθµητα, συνέθεσε πρωτότυπα µουσικὰ ἔργα, µέσα εἰς τὰ πλαίσια τῆς παραδοσιακῆς Βυζαντινῆς Μουσικῆς καὶ κατηύθυνε ἑκατοντάδας ἀνθρώπων, Ψαλτῶν καὶ Κληρικῶν, πρὸς τὴν ὀρθὴν καὶ ἀκριβῆ ἐκτέλεσιν τῆς Ἐκκλησιαστικῆς Ὑµνῳδίας.
Ἀπὸ πολλῶν ἐτῶν ἐστήριξεν τὴν ἄοκνον προσπάθειαν τῆς Ἐνορίας ταύτης πρὸς ἐπιστροφὴν εἰς τὸν Βυζαντινὸν τρόπον ἀποδόσεως τῶν ἱερῶν Ἐγκῳµίων τοῦ Ἐπιταφίου Θρήνου καὶ ἐδίδαξε, πρῶτος καὶ µετ᾿ ἐπιστήµης, τὴν Ἐνοριακὴν Χορῳδίαν, διαµορφώσας καὶ τὸ ἦθος τῶν ἱερῶν Ἀναλογίων της.
Τὸν σεβαστὸν Γέροντα ἔσχεν καὶ ἡ νέα, ὑπὸ διαµόρφωσιν, Ἐνορία Ψαλιδίου Ἡρακλείου Ἀττικῆς, ὡς Ἄρχοντα Πρωτοψάλτην αὐτῆς, καίτοι εὑρίσκετο εἰς τὰς δυσµὰς τοῦ βίου του, καθὼς διετήρει ἀνέγγιχτον ἐκ τοῦ χρόνου τὴν θαυµασίαν φωνὴν καὶ µνήµην Του.
Συνεκέντρωσεν καὶ συνήνωσεν ἐπιτυχῶς διδαχὰς καὶ ἐµπειρίαν µεγάλων Μουσικοδιδασκάλων, ὡς τοῦ πολιοῦ Μουσικοδιδασκάλου Θεοδώρου Χατζηθεοδώρου, καὶ ἄλλων ἐπιφανῶν µυστῶν τῆς µουσικῆς Παραδόσεως.
Ὁ πατὴρ Ἐµµανουήλ Κροκίδης, ἂν καὶ ὑπῆρξεν σκληρὸς µαχητὴς τῆς ζωῆς, καὶ πρὸ τοῦ γάµου του, καὶ παρὰ τὸ πλευρὸν τῆς ἰδιαιτέρως ἠγαπηµένης πρεσβυτέρας του Παντελίας, πρὸς τὴν ὁποίαν ἔτρεφεν µεγάλην ἐκτίµησιν καὶ ἀναγνώρισιν τῶν δυνατοτήτων της, διετήρει πνεῦµα χαρίεν, διάθεσιν δροσερὰν καὶ παιγχνιώδη, χαρακτηριστικὴν τῆς κεχαριτωµένης προσωπικότητός του, ἐκδηλώσεις παιδικῆς ἀθωότητος καὶ σφυζούσης κινητικότητος, µὲ τὰς ὁποίας ἐποίκιλεν τὴν καθηµερινότητα ὅσων εἶχαν τὴν ἀγαθὴν τύχην νὰ συνεργάζωνται µετ᾿ αὐτοῦ καὶ νὰ Τὸν συναναστρέφωνται, ἐνῷ, ἀντιθέτως, τὸν διέκρινεν πνεῦµα σοβαρότητος, συνοχῆς νοός, καὶ κατανύξεως κατὰ τὴν ἐκτέλεσιν τῶν λατρευτικῶν Του καθηκόντων.
Καλὸς Ἐξοµολόγος, ἐπιεικὴς Πνευµατικὸς Πατήρ, ἄνθρωπος Χάριτος καὶ κατανοήσεως.
Ἐσπούδασεν τὴν Ἱερὰν τῆς Θεολογίας ἐπιστήµην καὶ τὸν διέκρινεν µεθοδικότης, τάξις καὶ σύστηµα εἰς τὰς λειτουργικάς Του ἐνεργείας. Πολλὰ ἐδιδάχθηµεν οἱ νεώτεροι ἐκ τῆς προσοχῆς καὶ ἐµπειρίας Του, κυρίως εἰς τὴν Ἱερὰν Προσκοµιδήν, τὰς Ἱερατικὰς Ἐκφωνήσεις, τὴν Ἱεροπρέπειαν καὶ συστηµατικότητα αὐτοῦ.
Εἶχεν πρωτοτύπους ἰδέας, ἐγνώριζεν νὰ συµβουλεύῃ χωρὶς νὰ θίγῃ τὸν ἐγωϊσµὸν τοῦ δεχοµένου καὶ, κυριώτατα, ἐγνώριζε νὰ ἀκροᾶται, νὰ δέχεται, νὰ ἐκτιμᾷ καὶ νὰ ἐπηρεάζεται πρὸς τὸ ἀγαθὸν καὶ τὴν καλλιτέρευσιν.
Τὴν µοναδικὴν αὐτὴν συνδυαστικότητα τοῦ ἀγαθοῦ χαρακτῆρος Του ἐξετίµων πλεῖστοι ἄνθρωποι, ὥστε νὰ Τὸν τιµοῦν µὲ τὴν ἀγάπην, φιλίαν, ἐµπιστοσύνην, ἀποδοχὴν καὶ δεκτικότητά των. Ὅπου εὑρέθη καὶ συνηργάσθη ἐκέρδισεν τὴν ἐκτίµησιν, τὴν ἀγαθὴν ἀνάµνησιν καὶ φιλίαν ὅλων. Πάντοτε ἀφιλοχρήµατος, ἀφιλόπρωτος, ἀφιλήδονος, ἀνώτερος, χαριστικός, ἀριστοκράτης τοῦ πνεύµατος, δηµιουργικός, πρακτικὸς καὶ ἀποτελεσµατικός. Ἐδίδασκεν καὶ διὰ τῆς σιωπῆς καὶ ὑποχωρητικότητός Του, τῆς ταπεινοφροσύνης καὶ διαλλακτικότητος.
Διὰ νὰ παραφράσω ἐπιλεκτικῶς τὸν µέγαν ποιητὴν καὶ Θεολόγον Ἅγιον Γρηγόριον, ἐκ τοῦ Ἐγκωµιαστικοῦ Αὐτοῦ Λόγου εἰς τὸν ἕτερον κολοσσὸν τοῦ πνεύµατος, τὸν Ἅγιον Ἀθανάσιον τὸν µέγαν, θὰ ἔλεγον, ἀναφερόµενος εἰς τὸν προκείµενον νεκρὸν καὶ ἐν Οὐρανοῖς µετατεθέντα καὶ ἤδη ζῶντα, καὶ παρὰ τὸ Ἐπουράνιον προσεδρεύοντα Θυσιαστήριον: «Ζήσας δὲ οὕτω, καὶ παιδευθεὶς καὶ παιδεύσας, ὥστε ὅρον µὲν ἱερατείας εἶναι τὸν ἐκείνου βίον καὶ τρόπον, νόµον δὲ ὀρθοδοξίας τὰ ἐκείνου πραχθέντα, τίνα µισθὸν τῆς εὐσεβείας κοµίζεται; Οὐδὲ γὰρ τοῦτο παριδεῖν ἄξιον. Ἐν γήρᾳ καλῷ καταλύει τὸν βίον, καὶ προστίθεται τοῖς πατράσιν αὐτοῦ, τοῖς ὑπὲρ τῆς Ἐκκλησίας ἠγωνισμένοις. Καί, ἵνα εἴπω τινὰ βραχὺν ἐπιτάφιον, τιµᾶται τῶν εἰσοδίων, τιµῶν τὴν ἐξόδιον πολυτελεστέραν· πολλὰ µὲν κινῶν δάκρυα, µείζονα δὲ τῶν ὁρωµένων τὴν περὶ αὐτοῦ δόξαν ταῖς ἁπάντων διανοίας ἐναποθέµενος». Ἤ, ἐν δηµώδῃ ἐκφράσει: «Ἔτσι ἀφοῦ ἔζησε, σφυρηλατήθηκε καὶ σφυρηλάτησε, ὥστε ἡ ζωὴ καὶ ὁ τρόπος του νὰ ἀποτελοῦν ὑπόδειγµα στὸ Ἱερατικὸ ἀξίωµα καὶ οἱ πράξεις του ὑπόδειγµα ὀρθοδοξίας. Καὶ ποῖος εἶναι ὁ µισθὸς τῆς Χριστιανικῆς του ζωῆς; Οὔτε αὐτὸ δὲν πρέπει νὰ τὸ παραβλέψουµε.
Μὲ τιµηµένα γεράµατα ὁλοκλήρωσε τὴν ζωή του καὶ παίρνει τὴν θέσι του στὴν σειρὰ τῶν Πατέρων του, ποὺ ἀγωνίσθηκαν γιὰ τὴν Ἐκκλησία. Καὶ γιὰ νὰ διατυπώσω ἕναν σύντοµον ἐπιτάφιο, λαµπρότερη ἡ τιµὴ τῆς ἐξόδου του ἀπὸ τὴν ζωὴ παρὰ ὅτι ἦταν ἡ εἴσοδός του σ᾿ αὐτήν. Πολλὰ δάκρυα προκαλεῖ καὶ µεγαλείτερη εἶναι ἀπ᾿ ὅ,τι µὲ τὶς ἐµφανεῖς ἐκδηλώσεις ἔκρυψε τὴν ἐπιτυχία του στὶς ψυχὲς µέσα τῶν ἀνθρώπων».
Ἀγαπηµένε, τίµιε, σεµνὲ σεβάσµιε Πρεσβύτη εἶναι πτωχὰ τὰ λόγιά µου διὰ νὰ τιµήσω, ὅπως Σοῦ ἀξίζει, τὴν ζωήν, τὴν προσφορὰν καὶ δραστηριότητά Σου, ὅμως, Σὲ παρακαλῶ, συγχώρησέ µε δι᾿ ὅ,τι Σὲ ἐπίκρανα, καὶ εὐχήσου ἀπ᾿ οὐρανοῦ διὰ τὸν πολυχρονισµὸν τοῦ Ἀρχιεπισκόπου καὶ Ποιµενάρχου µας, ποὺ πραγµατικὰ Σὲ ἀγάπησε καὶ ἐκτιµοῦσε, εὐχήσου διὰ τὴν παρηγορίαν τῶν Οἰκείων Σου, ὥστε µὲ γλυκύτητα νὰ φέρουν τὴν ἀπώλειάν Σου, εὐλόγησε τὴν µακαρίαν Πρεσβυτέρα Σου, πού Σοῦ στάθηκε ὡς λαµπάδα ἀναµµένη, τὰ Παιδιὰ καὶ Ἐγγόνια Σου, τὰ πνευµατικά Σου Παιδιά, ποὺ πολὺ Σὲ ἀγάπησαν, τοὺς µαθητάς Σου στὴν ἱερὰ τέχνη τῆς Ἐκκλησιαστικῆς, Πατρῴας, Βυζαντινῆς Μουσικῆς καὶ ὅλους ὅσους µέχρι βαθυτάτου Σου γήρατος Σὲ ἐχαίροντο καὶ Σὲ καµάρωναν στὶς λατρευτικές Σου ἐκφράσεις.
Εὐχηθῆτε Σεβασµιώτατε, σεβαστοὶ Πατέρες, προσφιλεῖς Ἀδελφοί, Τέκνα καὶ Ἔκγονα τῷ ἀθανάτῳ Βασιλεῖ ἵνα τύχῃ, ὁ σεβαστός µας πατήρ Ἐµµανουήλ, ὅπως σταθερῶς ἐλπίζοµεν, τοῦ στεφάνου τῆς δικαιοσύνης, τῆς µερίδος τῶν σῳζοµένων, τῆς δόξης τῶν ἐκλεκτῶν τοῦ Κυρίου, ἵνα, ὑπὲρ ὦν ἐκοπίασεν καὶ ἐµόχθησεν ἐν τῷ κόσµῳ τούτῳ, διὰ τὸ Ὄνοµα τὸ Ἅγιον Αὐτοῦ, λάβῃ πλουσίαν τὴν ἀνταπόδοσιν, ἐν ταῖς Σκηναῖς τῶν Ἁγίων τοῦ Θεοῦ καὶ Ἄγγελοι καλλικέλαδοι καὶ µελῳδίαι οὐράνιαι συνῳδεύουσιν τὴν ἀνάβασιν Αὐτοῦ καὶ τὸν δοξασµόν.
Ἐµµανουὴλ τοῦ µουσικολογιωτάτου, καλλικελάδου καὶ ἀγαθωτάτου, πολιοῦ πρωτοπρεσβυτέρου, τοῦ χαρίεντος καὶ παιδίῳ ὁµοιωθέντος, τῇ ἀνεπιτηδεύτῳ ἁπλότητι, τοῦ ἀληθῶς δούλου Χριστοῦ: Αἰωνία καὶ ἀγήρως ἡ µνήµη!
(Ἐγράφη, πρώτη γραφή, ἀπ᾿ εὐθείας τὴν 22-12-2011 ἑσπέρας καὶ ἐξεφωνήθη τὴν ἑποµένην).
* * *
Ἐμμανουὴλ Κροκίδης (ἀπὸ τὴν Musipedia): (Ἀθήνα 1927 - Ν.Ἡράκλειο 2011). Πρωτοπρεσβύτερος καὶ δάσκαλος βυζαντινῆς μουσικῆς, μὲ σημαντικὸ μουσικὸ καὶ συγγραφικὸ ἔργο. Σπούδασε στὸ Ἑλληνικὸ Ὠδεῖο (μὲ τὸν Θ. Χατζηθεοδώρου) καὶ ἀπὸ τὸ 1952 ὡς τὸ 1968 (ποὺ ἔγινε ἱερωμένος) ἔψαλλε σὲ ναοὺς τῶν Ἀθηνῶν. Μερικὰ ἀπὸ τὰ θεωρητικὰ ἔργα του: «Μελῳδικαὶ ἀσκήσεις βυζ. μουσικῆς», «Θεωρητικὸν βυζ. μουσικῆς», «Διατριβὴ εἰς τὴν ἐξωτερικὴν βυζ. μουσικήν». Ἡ Ὀλυμπία Τολίκα ἀναφέρει καὶ τὰ ἑξῆς μελουργήματά του: «Τὸν ἥλιον κρύψαντα», «Λόγον ἀγαθόν» (Πολυέλεος), «Ἐκλογαὶ συντόμων πολυελέων», «Κατευθυνθήτω» (Προηγιασμένης), «Δημώδη ἄσματα», «Βυζ. Θεία Λειτουργία», «Σχολικὰ ἄσματα», «Φῶς Ἱλαρόν», «Χαῖρε Νύμφη» καὶ «Ἀλληλούϊα» (τοῦ Ἀκαθίστου Ὕμνου), «Θεοτόκε Παρθένε», (τῆς Ἀρτοκλασίας) καὶ «Ἅγιος ὁ Θεός» (τοῦ Βήματος, σὲ διαφόρους ἤχους). Ἀκόμα, λειτουργικά, προσόμοια (ἀργὰ-σύντομα), Ἀπολυτίκια, ἀργὰ ἰδιόμελα Μ. Σαρακοστῆς, κ.λπ. Παράλληλα δίδασκε βυζ. μουσική. Ὁ π. Ἐμμανουὴλ Κροκίδης ἀπεβίωσε τὴν 21/12/2011 μετὰ ἀπὸ μάχη μὲ τὴν ἐπάρατη νόσο.