Ὁ Ἅγιος Εὐψύχιος ποὺ μαρτύρησε στὴν Καισάρεια
Ἔζησε στὰ χρόνια του Ἰουλιανοῦ τοῦ Παραβάτη. Ἂν καὶ νιόπαντρος, αὐτὸ δὲν τὸν ἐμπόδισε νὰ δείξει ἔμπρακτα τὴν μεγάλη ἀγάπη του στὸ Χριστό. Στὴν Καισάρεια τῆς Καππαδοκίας, ὁ Ἰουλιανὸς εἶχε κτίσει ἕνα εἴδωλο τῆς θεᾶς Τύχης, ποὺ προσκυνοῦσαν κάθε μέρα ἐπιδεικτικὰ οἱ εἰδωλολάτρες. Ὁ Εὐψύχιος, ἀφοῦ πῆρε μαζί του καὶ μερικοὺς ἄλλους τολμηροὺς νέους, πῆγε καὶ γκρέμισε τὸ εἴδωλο. Ὅταν συνελήφθη, εἶπε στὸν ἀξιωματοῦχο ὅτι ὁ Ἰουλιανὸς δὲν ἔχει κανένα δικαίωμα νὰ ἐνεργεῖ εἰδωλολατρικὰ πράγματα στὴ χριστιανικὴ Καισάρεια. Βέβαια, ὁ Εὐψύχιος ἐκ τῶν προτέρων γνώριζε ὅτι ἡ ἀπόφαση θὰ ἦταν καταδικαστική. Πράγματι, οἱ συνεργάτες του καταδικάστηκαν σὲ βασανισμοὺς καὶ ἐξορία. Ἐνῷ ὁ ἴδιος, σὰν ἀρχηγὸς τῆς πράξης, καταδικάστηκε σὲ θάνατο μὲ ἀποκεφαλισμό. Ἔτσι, ὁ Εὐψύχιος κατατάχθηκε σ᾿ ἐκείνη τὴν μερίδα τῶν ἀνθρώπων, γιὰ τὴν ὁποία ὁ Κύριος εἶπε: «Ὁ ἀπολέσας τὴν ψυχὴν αὐτοῦ ἕνεκεν ἐμοῦ εὑρήσει αὐτήν». Ἐκεῖνος, δηλαδή, ποὺ θὰ χάσει τὴν ζωή του γιὰ τὴν πίστη του σ᾿ ἐμένα, θὰ κερδίσει τὴν μακάρια καὶ ὑψηλότερη ζωή.
Ὁ Ἅγιος Βάδιμος Ὁσιομάρτυρας καὶ οἱ ἑπτὰ Μαθητές του
Ἔζησε ὅταν βασιλιὰς τῆς Περσίας ἦταν ὁ Σαπὼρ ὁ Β´. Πέρσης στὴν καταγωγὴ καὶ ἀπὸ γένος ἐπίσημο, ἄφησε πλούτη καὶ γοητευτικὸ κοσμικὸ μέλλον γιὰ νὰ ὑπηρετήσει στὸ Χριστό. Ἔγινε Ἱερέας καὶ ἐργάστηκε γιὰ τὴν διάδοση τοῦ Εὐαγγελίου. Συγκέντρωσε μάλιστα καὶ μία ὁμάδα ἑπτὰ μαθητῶν, ποὺ τοὺς προετοίμαζε ἐργάτες τοῦ χριστιανικοῦ φωτισμοῦ. Καταγγέλθηκε ὅτι ἀποσπᾷ στὸ Χριστὸ πολλοὺς Πέρσες ἀπὸ τὴν πάτρια θρησκεία, καὶ φυλακίστηκε μὲ τοὺς μαθητές του γιὰ τέσσερις μῆνες. Ἐπειδὴ ὅμως κατὰ τὸ διάστημα αὐτὸ ἀρνήθηκε νὰ ἐγκαταλείψει τὴν πίστη του, καταδικάστηκε μαζὶ μὲ τοὺς μαθητές του σὲ ἀποκεφαλισμό. Τὴν ἐκτέλεση τῆς θανατικῆς ποινῆς, ἀνέλαβε κάποιος ποὺ μπροστὰ στὰ βασανιστήρια ἀρνήθηκε τὸ Χριστό, ὁ Νιρσᾶν. Παρὰ τὸν ἔλεγχο ποὺ τοῦ ἔκανε ὁ ἅγιος Βάδιμος, αὐτὸς μὲ τρεμάμενα χέρια ἐξετέλεσε τὴν ποινή. Ἡ θεία δίκη ὅμως δὲν τὸν ἄφησε ἀτιμώρητο. Κάποια μέρα, ποὺ κάποιος εἰδωλολάτρης θύμωσε ἐναντίον του, τὸν σκότωσε μὲ μαχαῖρι.
Οἱ Ἅγιοι Μάρτυρες οἱ αἰχμάλωτοι, ποὺ μαρτύρησαν στὴν Περσία
Ὅταν ὁ βασιλιὰς τῶν Περσῶν Σαπὼρ ὁ Β´ (325-379), κατὰ τὸ 53ο ἔτος τῆς βασιλείας του, κυρίευσε τὴν χώρα Βυζάτη, θανάτωσε ὅλους ὅσους ἔφεραν ὅπλα. Τὶς δὲ γυναῖκες, παιδιά, γέρους, τὸν ἐπίσκοπο Ἠλιόδωρο καὶ τοὺς πρεσβυτέρους Δησᾶν, Μαριὰβ καὶ ὅλους τους κληρικούς, ἄφησε ζωντανοῦς. Ὅταν ὁ ἐπίσκοπος Ἠλιόδωρος κατάλαβε ὅτι θὰ πεθάνει, χειροτόνησε ἐπίσκοπο τὸν πρεσβύτερο Δησᾶν. Ὁ ὁποῖος ἐπεξέτεινε τὸ Χριστιανικὸ κήρυγμα καὶ πρὸς τοὺς Πέρσες. Τότε ὁ ἀρχιμάγος Ἀδεφάρ, διέβαλε τὸν Δησᾶν στὸν βασιλιά, ὅτι δῆθεν αὐτὸς καὶ ὅλοι οἱ χριστιανοὶ γύρω ἀπ᾿ αὐτὸν βλασφημοῦν τὴν Περσικὴ θρησκεία. Τότε ὁ Σαπὼρ ἔδωσε διαταγὴ νὰ συλληφθοῦν ὅλοι καὶ νὰ προσκυνήσουν τὸν ἥλιο καὶ τὴν φωτιά. Ἐπειδὴ ὅμως οἱ χριστιανοὶ αὐτοὶ δὲν τὸ ἔπραξαν, ἀποκεφαλίστηκαν ὅλοι. Καθ᾿ ὁδὸν μόνο πέντε ἀπ᾿ αὐτοὺς μικροψύχησαν καὶ δέχτηκαν τὴν θρησκεία τῶν εἰδώλων.
Ὁ Ἅγιος Αὐδιήσιος (ἢ Ἀβδιησοῦς ἢ Ἀδιησοῦς)
Ὁ Ἅγιος αὐτὸς ἀνῆκε στὴν παραπάνω ὁμάδα ἀποκεφαλισθέντων χριστιανῶν στὴν Περσία. Ἀλλὰ τὸ κτύπημα ποὺ δέχτηκε δὲν ἦταν θανατηφόρο καὶ τὴν νύκτα σηκώθηκε καὶ κατόπιν κήρυττε πάλι θαῤῥαλέα τὸν Χριστό. Τότε κάποιος φανατικὸς εἰδωλολάτρης, ὅρμησε καὶ τὸν θανάτωσε μὲ μαχαῖρι.
Οἱ Ἅγιοι Ῥαφαήλ, Νικόλαος, Εἰρήνη καὶ οἱ σὺν αὐτοῖς
Οἱ Ἅγιοι αὐτοὶ μαρτύρησαν τὸ 1463 στὸ χωριὸ Θερμή της Λέσβου, στὴν ἐκεῖ τιμωμένη Μονὴ τῶν Γενεθλίων τῆς Θεοτόκου, ποὺ βρίσκεται στὴν τοποθεσία Καρυές. Τὸ ἔτος 1959, ἀποκαλύφθηκαν ἀπὸ τὰ ἔγκατα τῆς γῆς θαυματουργικά. Εἶπε λοιπὸν σὲ κάποιο εὐσεβῆ, ποὺ τοῦ παρουσιάστηκε, ὁ Ἅγιος Ῥαφαήλ, ὅτι λέγεται Ῥαφαήλ. Πατρίδα του ἦταν τὸ νησὶ Ἰθάκη καὶ τὸ ὄνομα τοῦ πατέρα του Διονύσιος, ποὺ τὸν ἀνέθρεψε μὲ μεγάλη χριστιανοπρέπεια καὶ τὸν σπούδασε ἀρκετά. Τὸ κοσμικό του ὄνομα ἦταν Γεώργιος, ἀλλ᾿ ὅταν ἔγινε μοναχὸς ὀνομάσθηκε Ῥαφαήλ. Εἶχε τὸν βαθμὸ τοῦ Πρεσβυτέρου καὶ τὸ ὀφφίκιο τοῦ Ἀρχιμανδρίτη καὶ τοῦ Πρωτοσυγγέλου. Ὅταν ἔγινε ἡ ἅλωση τῆς Κωνσταντινουπόλεως (1453), αὐτὸς μόναζε μαζὶ μὲ τὸν Διάκονο Νικόλαο στὴ Μακεδονία. Κατόπιν μέσῳ Ἀλεξανδρουπόλεως πῆγαν τὸ 1454 στὴ Λέσβο καὶ ἐγκαταστάθηκαν στὴ Μονὴ τῆς Θεοτόκου, ὅπου ὁ Ῥαφαὴλ ἔγινε ἡγούμενος. Τὸ 1463 ἐπέδραμαν οἱ Τοῦρκοι στὴ Μονὴ καὶ ἀφοῦ τοὺς συνέλαβαν τοὺς θανάτωσαν μὲ διάφορους τρόπους. Τὸν μὲν Ῥαφαὴλ ἔσφαξαν μὲ πριόνι ἀπὸ τὸ στόμα, τὴν Τρίτη Διακαινησίμου 9 Ἀπριλίου, τὸν δὲ Νικόλαο θανάτωσαν μετὰ ἀπὸ φρικτὰ βασανιστήρια. Μαζὶ μ᾿ αὐτούς, μαρτύρησε καὶ ἕνα δωδεκάχρονο κορίτσι, ἡ Εἰρήνη, κόρη τοῦ προεστοῦ τοῦ χωριοῦ Θερμῆς Βασιλείου. Καὶ ἡ Εἰρήνη μαρτύρησε μὲ φρικτὸ τρόπο. Ἀφοῦ τῆς ἔκοψαν τὰ χέρια, τὴν ἔβαλαν μέσα σ᾿ ἕνα πιθάρι καὶ τὴν ἔκαψαν ζωντανή, μπροστὰ στὰ μάτια τῶν γονιῶν της. Ἡ μνήμη τους γιορτάζεται πανηγυρικὰ στὴ Μονὴ ποὺ φέρει τὴν ὀνομασία τους στὴ Λέσβο.
Ὁ Ὅσιος Ἀκάκιος ἐπίσκοπος Ἀμίδης
Ὁ ἐπίσκοπος αὐτὸς ἐξαγόρασε 7.000 χριστιανοὺς αἰχμαλώτους, ἀφοῦ ἐκποίησε ἐκκλησιαστικὰ σκεύη, κατὰ τὸν Βυζαντινοπερσικὸ πόλεμο (421-422), (†5ος αἰ.).