Xρῆστος Γιανναρᾶς, Ἄρθρο στὴν
Καθημερινὴ τῆς Κυριακής, 4 Δεκεμβρίου 2005
«Ἐξ ὄνυχος τὸν λέοντα»: Ἀπὸ ἐλάχιστες, ἐμπειρικὰ πιστοποιούμενες παραδειγματικὲς ἀφορμὲς συνάγουμε τὴν ἀξιοπιστία ἢ ἀναξιοπιστία τῶν ἐπαγγελματιῶν τῆς ἐξουσίας.
Ὀγδόντα περίπου ἄνθρωποι στέλνονται ἀπὸ κάθε καινούργια κυβέρνηση στὶς Βρυξέλλες νὰ λειτουργήσουν ὡς σύνδεσμοι ἀνάμεσα στὸ ἑλλαδικὸ κράτος (ὑπουργεῖα ἢ δημόσιους ὀργανισμούς) καὶ στὶς ἀντίστοιχες ὑπηρεσίες τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης. Στέλνονται μὲ ἀπολαβὲς ἐξαιρετικὰ ὑψηλὲς ἀλλὰ γιὰ δυὸ μόνο χρόνια, ὥστε ἡ κυβέρνηση, στὴν τετραετῆ θητεία της, νὰ παρέχει ρουσφέτι σὲ διπλάσιο ἀριθμὸ εὐνοουμένων της.
Τὸν πρῶτο χρόνο οἱ κυβερνητικοὶ ἀπεσταλμένοι ἐνημερώνονται, μαθαίνουν. Τὸν δεύτερο χρόνο ἑτοιμάζουν τὴν ἀναχώρησή τους, δηλαδὴ ψωνίζουν. Πρέπει νὰ προλάβουν νὰ «βγάλουν» καινούργιο αὐτοκίνητο καὶ νὰ ἀνανεώσουν τὶς οἰκιακὲς συσκευές τους.
Ὅσο ἡ θητεία τῶν κυβερνητικῶν εὐνοουμένων στὶς Βρυξέλλες παραμένει διετής, ξέρουμε οἱ πολίτες ὅτι κάθε πρωθυπουργὸς ποὺ καυχᾶται γιὰ ἐπαρκῆ ἀξιοποίηση τῶν ὠφελημάτων τῆς χώρας μας ἀπὸ τὴν ἔνταξή της στὴν Ε.Ε., δυστυχῶς καὶ προφανέστατα, ψεύδεται. Ὅσο οἱ κομματάνθρωποι δὲν ἀντικαθίστανται μὲ πρόσωπα ἀδιάβλητης ἀξιοκρατικῆς ἐπιλογῆς, ὁ πρωθυπουργὸς ποὺ ρητορεύει περὶ ἀξιοκρατίας ξέρουμε, ἁπλὰ καὶ μόνο, ὅτι μας ἐμπαίζει.
«Ἐξ ὄνυχος τὸν λέοντα»: Παρὰ τὸ πρόσφατο σὸκ ἀπὸ τὴν ἀποκάλυψη τοῦ ὕψους τῶν μισθῶν (κυριολεκτικὰ ἰλιγγιώδους) ἄλλης συνομοταξίας κομματανθρώπων (προέδρων σὲ δημόσιους ὀργανισμούς, σὲ κρατικὲς τράπεζες, κρατικὲς ἑταιρεῖες κ.λπ.) καμιὰ ἀναπροσαρμογὴ δὲν ἀναγγέλθηκε. Ὁ πρωθυπουργὸς ποὺ θωπεύει στοργικὰ τοὺς ὤμους ἀπεγνωσμένων συνταξιούχων καὶ τοὺς βεβαιώνει ὅτι πρῶτο του μέλημα εἶναι ἡ αὔξηση τῶν συντάξεών τους, πρέπει νὰ ξέρει ὅτι στὶς συνειδήσεις τῶν ἐμφρόνων πολιτῶν εἶναι πολιτικὰ ἀνύπαρκτος.
Ἂν προκήρυσσε τὶς ἄκρως ὑψηλόμισθες θέσεις μὲ ἀνοιχτοὺς διεθνεῖς διαγωνισμούς, προκειμένου νὰ προσελκύσει ἀποδεδειγμένης ἱκανότητας καὶ πείρας διαχειριστὲς (managers), θὰ μποροῦσε ἴσως νὰ κατηγορηθεῖ γιὰ λαθεμένη στρατηγική. Ἀλλὰ ὄχι γιὰ ἀναιδήμονα ὑποκρισία.
«Ἐξ ὄνυχος τὸν λέοντα»: Κωμικὸ νὰ μιλᾶνε οἱ κατὰ καιροὺς πρωθυπουργοί μας γιὰ «δημοκρατία» ἢ καὶ γιὰ «συντεταγμένη πολιτεία» ὅσο κάποια ἰδιωτικὰ τηλεοπτικὰ κανάλια παραμένουν δίχως τὸν στοιχειώδη κοινωνικὸ ἔλεγχο καὶ ἀτιμώρητα γιὰ χρέη ἐξωφρενικὰ πρὸς τὸ Δημόσιο. Οἱ πρωθυπουργοὶ ποὺ ἀποφεύγουν νὰ ἀποκαταστήσουν τὸ Ἐθνικὸ Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης ὡς ἀξιόπιστο ὄργανο κοινωνικοῦ ἐλέγχου τῆς τηλεοπτικῆς ἢ καὶ ραδιοφωνικῆς εὐτέλειας, πρέπει νὰ ξέρουν ὅτι τοὺς θεωροῦμε ἢ ἀνίκανους ἢ ἐξωνημένους. Κάποιος πρέπει νὰ τοὺς τὸ πεῖ, ἂν ἀνθρώπινα τοὺς συμπονάει. Καὶ ὅταν γαυριοῦν οἱ πρωθυπουργοὶ γιὰ τὴν πάταξη τῆς «διαπλοκῆς», τῆς πολιτικῆς ἀσυδοσίας τῶν κερδομανῶν ἀετονύχηδων, χωρὶς νὰ ἀπαιτοῦν τὴν ἐξόφληση ἀστρονομικῶν ὀφειλῶν τῶν ἰδιωτικῶν καναλιῶν πρὸς τὸ κράτος, νὰ ξέρουν ὅτι στὰ μάτια μας εἶναι (τουλάχιστον πολιτικά) ἀνυπόληπτοι.
«Ἐξ ὄνυχος τὸν λέοντα»: Τὸ διαβόητο πρόβλημα τοῦ «πανεπιστημιακοῦ ἀσύλου» (κορύφωμα πολιτικοῦ παραλογισμοῦ καὶ κοινωνικοῦ ἀμοραλισμοῦ) λειτουργεῖ ὡς λυδία λίθος ἀποτίμησης πρωθυπουργικῶν ἀναστημάτων. Ὅταν ὁ πρωθυπουργὸς τῆς χώρας δὲν τολμάει νὰ ἐλέγξει μία χούφτα δυστυχισμένα ψυχανώμαλα παιδιὰ ποὺ παριστάνουν τοὺς ἀναρχικούς, πῶς τοῦ ἐμπιστευόμαστε νὰ διαχειριστεῖ ἐξωτερικὲς ἀπειλές, νὰ ὀρθώσει ἀνάστημα σὲ ὅσους ἀμφισβητοῦν τὴν ἀκεραιότητα τῆς χώρας; Δὲν εἶναι νοητὸ νὰ ἐμφανίζεται σὰν πολιτικὸς ἡγέτης, τοῦ σήμερα ἢ τοῦ χθές, πρωθυπουργὸς ποὺ δὲν τολμάει ἢ δὲν τόλμησε νὰ λύσει, μὲ τὴν ἁπλὴ προφανέστατη λογική, τὸ ἔμπυο αὐτό, ἂν καὶ παρωνυχίδας, πρόβλημα.
Ἀσήμαντη, ἐλάσσονος μοίρας ἀσυνέπεια, νὰ ἀναλαμβάνει ὁ πρωθυπουργὸς καὶ τὸ ὑπουργεῖο Πολιτισμοῦ γιὰ νὰ τὸ ἀναδείξει κορυφαῖο στόχο τῆς πολιτικῆς του. Καὶ στὴν πράξη νὰ τὸ ἐγκαταλείπει ἕρμαιο διχοστασιῶν καὶ ἐξόφθαλμης ἀνικανότητας, πεδίο ἐπιλογῶν ποὺ συνιστοῦν ἀπηνῆ διωγμὸ τῆς ἀνθρώπινης ποιότητας. Συνέδεσε ὁ πρωθυπουργὸς τὸ ὄνομά του μὲ τὸ στίγμα (γιατί περὶ στίγματος πρόκειται) τοῦ χειρότερου ὑπουργοῦ ποὺ πέρασε ἀπὸ τὸ ὑπουργεῖο Πολιτισμοῦ στὰ ὅσα χρόνια ὑπάρχει αὐτὸ τὸ ὑπουργεῖο.
Τὸ «δευτερεῦον» σύμπτωμα φωτίζει ἄπλετα τὸν ἀνθρώπινο χαρακτήρα καὶ τὸ ἔλλειμμα εἰλικρίνειας τοῦ πολιτικοῦ λόγου τοῦ πρωθυπουργοῦ. Ἡ ἀνάληψη τοῦ ὑπουργείου Πολιτισμοῦ ἦταν μόνο μιὰ χειρονομία διαφημιστικοῦ ἐντυπωσιασμοῦ, τίποτα περισσότερο. Βεβαιώνει καὶ αὐτὸ τὸ σύμπτωμα τὴν τραγικὴ ἀπουσία κοινωνικοῦ ὁράματος, κεντρικοῦ πολιτικοῦ στόχου, μαζὶ καὶ τὴ δεινὴ ἀτολμία τοῦ πρωθυπουργοῦ νὰ διορθώσει μὲ ἔγκαιρο ἀνασχηματισμὸ τὰ ὀλέθρια λάθη στὶς ἐπιλογὲς τῶν συνεργατῶν του.
Πρόσφατο σύγγραμμα πρώην πρωθυπουργοῦ, ἀπολογητικὸ ὀκτάχρονης διαχείρισης τῆς ἐξουσίας, φωτίζει ἐπαρκῶς τὴν ἀδυναμία τῶν πρωτευθύνων νὰ χαρίσουν τὴν προσοχή τους στὴν κριτικὴ ποὺ ἐπέσυραν τὰ ἐνεργήματά τους. Ἀποδείχνει τὸ σύγγραμμα ὅτι στὶς πρωταγωνιστικὲς αὐτὲς θέσεις τοῦ δημόσιου βίου οἱ ἄνθρωποι πολὺ εὔκολα χάνουν τὴν αἴσθηση τῆς πραγματικότητας. Ἴσως νὰ μὴν φταῖνε γι᾿ αὐτό. Ἴσως ἀναπόφευκτα ἀπομονώνονται σὲ πολὺ στενὸ κύκλο συνεργατῶν. Ὁ κύκλος αὐτὸς γιὰ νὰ διευκολύνεται ἡ διεκπεραίωση τοῦ φόρτου τῆς ἐργασίας, πρέπει νὰ συγκροτεῖται ἀπὸ ἄτομα ποὺ συναινοῦν ἢ θελημένα πειθαρχοῦν στὸν τρόπο σκέψης, στὰ κριτήρια, στὶς ἀξιολογήσεις τοῦ ἡγήτορα.
Ἔτσι διαμορφώνεται ἀνεπαίσθητα μιὰ μονοτροπία σκέψης - κρίσης - αἰσθημάτων ποὺ θεωρεῖ αὐτονόητο - προφανὲς - ἐπιβαλλόμενο ὁτιδήποτε παράγεται στὸ πολὺ στενὸ αὐτὸ πρωθυπουργοκεντρικὸ σύμπαν. Ἡ ἀπομόνωση ἀπὸ τὴν πραγματικότητα δὲν εἶναι συνειδητή, συντελεῖται ἀνεπίγνωστα. Συνεπικουρεῖται, ὅμως, ἀπὸ τὴν ἐπίσης ἀσυνείδητη, ὁρμέμφυτη ψυχολογικὴ ἀνάγκη νὰ περισώσουν οἱ κατέχοντες, μὲ ὁποιοδήποτε τίμημα, τὶς μεθυστικὲς προνομίες τῆς ἐξουσίας. Ὁπότε, κάθε ἔξωθεν κριτικὴ τοῦ πρωθυπουργοῦ καὶ τῶν ἐνεργημάτων του θεωρεῖται ἐξ ὁρισμοῦ ἀνεδαφική, λαθεμένη, προέρχεται ἀπὸ τοὺς «Ἄλλους», αὐτοὺς ποὺ δὲν ξέρουν, δὲν μετέχουν στὴν «πραγματικότητα» τοῦ πρωθυπουργικοῦ μικροσύμπαντος.
Μὲ αὐτὲς τὶς προϋποθέσεις, ἀκόμα καὶ οἱ ἀνήκεστες συνέπειες τοῦ ἐξευτελισμοῦ τῆς χώρας στὰ Ἴμια, ἡ ἐπονείδιστη παράδοση τοῦ Ὀτσαλάν, ἡ καταισχύνη τῆς συγκατάνευσης στὴν ἐκτρωματικὴ πλεκτάνη Ἀνὰν δὲν ἐμποδίζει τοὺς αὐτουργοὺς νὰ διατηροῦν συνείδηση ἄσφαλτης ἀθωότητας, νὰ κομπάζουν ἀλαζονικὰ γιὰ τὶς πομπές τους.
Καὶ ἡ ἱστορία ἐπαναλαμβάνεται μὲ τὸν σημερινὸ πρωθυπουργό, ὄχι ὡς φάρσα, ἀλλὰ ὡς τραγωδία. Εἶναι πνιγμὸς ἀδιεξόδου ἡ πιστοποίηση ὅτι διαχειρίζονται τὴ ζωή μας ἄνθρωποι μὲ τὴ βαριὰ ἀναπηρία νὰ χάνουν ἀνεπίγνωστα τὴν αἴσθηση τῆς πραγματικότητας.