Αντουάν Ντε Σαιντ Εξιπερύ - Ο μικρός Πρίγκιπας
Antoine de Saint-Exupery - Le petit prince

αποσπάσματα και σχόλια


«Πήγαινε να δεις τα τριαντάφυλλα», είπε η αλεπού...
Ο μικρός πρίγκιπας έφυγε να δει ακόμη μια φορά τα τριαντάφυλλα. «Δε μοιάζετε καθόλου με το δικό μου τριαντάφυλλο», είπε... «Είστε όμορφα, αλλά κενά... Αν κάποιος τυχαίος περαστικός έβλεπε το τριαντάφυλλό μου, θα νόμιζε ότι σας μοιάζει. Εκείνο όμως είναι πολύ πιο σημαντικό από όλα σας, γιατί είναι το τριαντάφυλλο που έχω εγώ ποτίσει. Γιατί είναι το λουλούδι που προστάτεψα. Γιατί έχω σκοτώσει τα σκουλήκια του, γιατί είναι το τριαντάφυλλο που έχω ακούσει να παραπονιέται, να καμαρώνει ή να σιωπά. Γιατί είναι το τριαντάφυλλό μου το καλύτερο απ' όλα.
«Βλέπεις μόνο με την καρδιά» είπε η αλεπού...

Hier ist mein Geheimnis. Es ist ganz einfach: man sieht nur mit dem Herzen gut. Das Wesentliche ist für die Augen unsichtbar.


Ποιοι είναι οι ανθρώπινοι τύποι που συνάντησε ο μικρός πρίγκηπας στους διάφορους πλανήτες, πια τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους και τα κοινά σημεία.

Οι ανθρώπινοι τύποι που συνάντησε ο μικρός πρίγκηπας στους διαφόρους πλανήτες έχουν κάποιες διαφορές αλλά λίγο πολύ είναι όλοι σχεδόν ίδιοι.

Ο πρώτος άνθρωπος ήταν ένας βασιλιάς, ο οποίος νόμιζε πως βασιλεύει στα πάντα χωρίς να υπάρχει τίποτα που μπορεί πραγματικά να βασιλέψει. Όποτε βλέπει κάποιον πάνω στο πλανήτη του πιστεύει πως είναι υπήκοός του χωρίς καν να τον γνωρίζει. Όμως πάντα δίνει εντολές που μπορούν να πραγματοποιηθούν.

Ο δεύτερος ήταν ένας ματαιόδοξος που πίστευε πως όλοι τον θαύμαζαν, για αυτό έβαλε τον μικρό πρίγκηπα να τον χειροκροτεί χωρίς να έχει κάνει τίποτα που να αξίζει το χειροκρότημα. Επίσης ήταν τόσο ματαιόδοξος που όταν ο μικρός πρίγκηπας του έκανε μια από τις πολλές ερωτήσεις που κάνει, αυτός ούτε που γύρισε να τον κοιτάξει γιατί οι ματαιόδοξοι ακούνε μονάχα τις κολακείες.

Ο τρίτος ήταν ένας πότης που έπινε συνέχεια για να ξεχάσει επειδή ήταν πολύ δυστυχισμένος. Το παράξενο με αυτόν τον πότη ήταν πως έπινε για να ξεχάσει κάτι πως δεν μπορούσε να σταματήσει να πίνει, αλλά δυστυχώς για αυτόν δεν μπορούσε ποτέ να το ξεχάσει.

Ο επόμενος πλανήτης κατοικείτο από έναν μεγαλοεπιχειρηματία του οποίου η περιουσία ήταν μονάχα τα άστρα. Τα άστρα πίστευε πως είναι δικά του, επειδή έλεγε πως αυτός τα είδε πρώτος άρα τα είχε κατοχυρώσει. Ήταν τόσο χαρούμενος που όλα αυτά τα λαμπερά πραγματάκια στον ουρανό ήταν δικά του, που τα μέτραγε και τα ξαναμέτραγε σ' όλη του τη ζωή για να σιγουρευτεί πως δεν τα έχει μετρήσει λάθος.

Ο πέμπτος πλανήτης ήταν πάρα πολύ παράξενος και πολύ μικρότερος από όλους τους άλλους. Πάνω του ζούσε ένας φανοκόρος, ένας ανθρωπάκος που κάθε λεπτό άναβε και έσβηνε αντίστοιχα ένα καντήλι. Και αυτό γιατί η διαταγή που του είχε δοθεί ήταν να ανάβει το καντήλι την ημέρα και να το σβήνει την νύχτα, αλλά επειδή ο πλανήτης ήταν πολύ μικρός και γύρναγε γρήγορα, η μέρα και η νύχτα διαρκούσε ένα λεπτό η καθεμιά.

Στον επόμενο πλανήτη ζούσε ένας σοφός γεωγράφος ο οποίος έψαχνε έναν εξερευνητή για να του πει τι έχει δει στα ταξίδια του, και αυτός με τη σειρά του να τα καταγράψει και να σχεδιάσει τους χάρτες. Όταν ο μικρός πρίγκηπας ρώτησε ποιόν πλανήτη αξίζει να επισκεφθεί, ο γεωγράφος του απάντησε, τη γη.

Έτσι λοιπόν ο έβδομος πλανήτης ήταν η γη. Ο πρώτος που συνάντησε στη γη ήταν ένα φίδι το οποίο του έδειξε προς τα που να κατευθυνθεί.

Μετά συνάντησε κάτι ρόδα. Με μεγάλη απογοήτευση συνειδητοποίησε ότι όλα ήταν ίδια με το λουλούδι του, το οποίο νόμιζε πως ήταν μοναδικό στον κόσμο. Και όμως υπήρχαν χίλια όμοιά του μόνο σε μια αυλή.

Μετά συνάντησε μια αλεπού που στην αρχή φαινόταν σαν όλες τις άλλες αλλά μετά αφού τη γνώρισε και την εξημέρωσε έγιναν καλοί φίλοι και του φαινόταν σαν η μοναδική αλεπού στον κόσμο.

Στη συνέχεια ο μικρός πρίγκηπας συνάντησε ένα κλειδούχο τρένων. Η δική του ασχολία ήταν να ξεδιαλέγει τους ταξιδιώτες των τρένων που ταξιδεύουν άλλοτε προς τα αριστερά και άλλοτε προς τα δεξιά σε δέματα των χιλίων. Τότε ο μικρός πρίγκηπας εξομολογήθηκε στον κλειδούχο πως εν τέλει μόνο τα παιδιά ξέρουν τι θέλουν να κάνουν.

Ο επόμενος άνθρωπος ήταν ένας έμπορος που πούλαγε χάπια. Με ένα χάπι μια φορά τη εβδομάδα δεν χρειαζόταν κάποιος να πίνει. Αυτό το έκανε ο έμπορος επειδή οι ειδικοί έλεγαν πως είναι μεγάλη εξοικονόμηση χρόνου.

Και ο τελευταίος άνθρωπος που γνώρισε ο μικρός πρίγκηπας είναι ο συγγραφέας του βιβλίου, ο οποίος έπεσε στην έρημο από αεροπορικό δυστύχημα, καθώς το αεροπλάνο που οδηγούσε έπαθε βλάβη στον κινητήρα.

Τα κοινά σημεία όλων αυτών των χαρακτήρων είναι πως κανένας τους δεν έχει έναν απώτερο σκοπό στη ζωή εκτός από το να ζει, αλλά και πως όλοι έχουν μια ασχολία που πιστεύουν πως είναι πολύ σημαντική· όμως στην πραγματικότητα είναι τόσο πολύ ασήμαντη. Η μόνη εξαίρεση είναι η αλεπού που έγινε φίλη του και που ελπίζει να ξαναδεί κάποτε τον μικρό πρίγκηπα.


Ποια τα κυριότερα ανθρώπινα ελαττώματα που φαίνονται στο κείμενο, που οφείλονται και ποιες οι συνέπειές τους;

Τα κυριότερα ανθρώπινα ελαττώματα είναι ότι όλοι οι χαρακτήρες του βιβλίου δουλεύουν υπό κάποιες διαταγές, χωρίς κανένα σκοπό, μόνο και μόνο για κάποιον μισθό και επειδή κάποιοι άλλοι τους έχουν διατάξει. Το αναμενόμενο βέβαια αποτέλεσμα είναι πως οι άνθρωποι αυτοί δεν ευχαριστιούνται καθόλου τη ζωή τους. Έτσι δεν ξέρουν το βαθύτερο νόημα της ζωής και της φιλίας.

Άλλο πρόβλημα των μεγάλων είναι η μεγάλη τους απληστία, και η δίψα τους για το όλο και κάτι περισσότερο. Αυτό το φαινόμενο το βλέπουμε ξεκάθαρα στον πλανήτη με τον μεγαλοεπιχειρηματία, ο οποίος μετράει και αναμετράει τα αστέρια πιστεύοντας πως είναι δικά του, και για να σιγουρευτεί πως δεν τα έχει μετρήσει λάθος. Το συμπέρασμα είναι πως οι μεγάλοι ζουν μια όχι ανέμελη ζωή, αλλά μια ζωή γεμάτη σκοτούρες και άγχος, οπού δεν μπορούν να ηρεμήσουν ψυχικά και να χαρούν τις ομορφιές της ζωής. Αυτές τις ομορφιές τις οποίες ξέρει να εκτιμήσει ο μικρός πρίγκηπας.


Να χαρακτηρίσετε συνολικά τον μικρό πρίγκηπα. Τι συμβολίζει ειδικά η περιπλάνηση του;

Ο μικρός πρίγκηπας είναι ένα αγοράκι στην ηλικία των δώδεκα χρονών που κατοικεί σε έναν μικρό πλανήτη χίλιες φόρες μικρότερο από τη γη. Ο πλανήτης του είναι τόσο μικρός που μπορείς να κάνεις τον κύκλο του σε λιγότερο από ένα λεπτό. Ζει εκεί με μοναδικό του σύντροφό ένα πανέμορφο κατακόκκινο ρόδο, τα τρία ηφαίστειά του και τα όχι τόσο φιλικά μπαομπάμπ.

Είναι τετραπέρατος και κάνει πολλές ερωτήσεις και αν δεν του απαντήσουν επιμένει μέχρι να του δοθεί απάντηση. Αυτό δείχνει και τη μεγάλη δίψα του για μάθηση. Είναι πολύ ήρεμος, υπομονετικός και πολύ καλομαθημένος παρόλο που στο πλανήτη του δεν υπάρχει κανείς να του πει ποιο είναι το σωστό και ποιο το λάθος. Γίνεται τόσο συμπαθής στον κόσμο που με μόνο μια μικρή περιπλάνησή του στον πλανήτη γη, κάνει τρεις νέους φίλους: το φίδι στην έρημο, τον άτυχο ταξιδιώτη και την αλεπού που συναντάει σε ένα λιβάδι.

Επίσης, αν κρίνουμε από τον τρόπο που μετακινείται, έχει κάποιες μαγικές ικανότητες να μεταφέρεται στο διάστημα από πλανήτη σε πλανήτη χωρίς κάποιο μεταφορικό μέσο.

Η περιπλάνησή του συμβολίζει την μεγάλη του επιθυμία να γνωρίσει καινούργιους φίλους γιατί στον πλανήτη του ο μόνος φίλος που έχει, είναι το ρόδο του, και αυτό είναι αρκετά πληκτικό. Επίσης θέλει να γνωρίσει από κοντά και τους άλλους πλανήτες, τους ανθρώπους που κατοικούν πάνω τους και τον τρόπο ζωής τους.


Να συγκεντρώσετε όσο δυνατόν περισσότερα σύμβολα του κειμένου και να τα εξηγήσετε [ουρανός, έρημος, πλανήτες, αστέρια, μπαομπάμπ, τρένο, αρνί, λουλούδι, αλεπού, φίδι].

Ο ουρανός μαζί με τα δισεκατομμύρια αστέρια μέσα του συμβολίζουν την απεραντοσύνη.

Οι πλανήτες που ένας από αυτούς είναι αυτός του μικρού πρίγκηπα αλλά και η γη μας συμβολίζουν τις διάφορες κατηγορίες ανθρώπων, αλλά και τα έθνη.

Τα μπαομπάμπ συμβολίζουν το κακό και γενικότερα την κακία που επικρατεί στον πλανήτη μας η οποία όσο πιο πολύ μεγαλώνει τόσο πιο καταστροφική γίνεται.

Το αρνί που έδωσε ο ταξιδιώτης στον μικρό πρίγκηπα συμβολίζει τον φίλο του μικρού πρίγκηπα.

Το μονάκριβο λουλούδι του μικρού πρίγκηπα συμβολίζει την αγνότητα αλλά και την καλοσύνη.

Η αλεπού, την ελπίδα με την οποία ζει πάντοτε ο άνθρωπος, πως το κακό και το πονηρό θα νικηθεί ξανά από το καλό.

Το τρένο συμβολίζει την αναποφασιστικότητα των μεγάλων που πηγαινοέρχονται από το ένα σημείο στο άλλο χωρίς κάποιον σημαντικό σκοπό.

Το φίδι είναι το κακό, που αν δεν το πειράξεις ούτε αυτό θα σε πειράξει.

Τα τριαντάφυλλα που συνάντησε ο μικρός πρίγκηπας σε έναν κήπο θέλουν να μας δείξουν πως μπορούν να υπάρχουν εκατομμύρια ίδια με το αγαπημένο σου αντικείμενο που στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι το ρόδο, αλλά το δικό σου το βλέπεις και νιώθεις πως είναι το καλύτερο από όλα τα άλλα. Δεν παύει δηλαδή κάτι να είναι μοναδικό όταν είναι το δικό σου και αυτό που αγαπάς πραγματικά.

Τέλος η έρημος συμβολίζει τις δυσκολίες της ζωής, τον αγώνα που πρέπει να κάνουν όλοι οι άνθρωποι για να επιβιώσουν διότι αν μείνουν άπρακτοι αργά η γρήγορα θα έρθει το τέλος του.


Λαμβάνοντας υπόψη την αφιέρωση καθώς και το βαθύτερο νόημα του κειμένου, σε ποίον νομίζετε ότι απευθύνεται ο συγγραφέας

Αν κρίνουμε και από την αφιέρωση στην αρχή και από το βαθύτερο νόημα του κειμένου το βιβλίο πρέπει να είναι αφιερωμένο στα παιδιά αλλά ειδικότερα σε ένα παιδί. Ένα παιδί που έχει πολλά προβλήματα στη ζωή του. Ζει στην Γαλλία, κρυώνει και πεινάει. Σε ένα παιδί εν ονόματι Leon Werth, αλλά δεν είναι ακριβώς παιδί καθώς η ηλικία του σήμερα είναι πολύ μεγαλύτερη από αυτή ενός παιδιού. Όμως η αφιέρωση γίνεται σε αυτόν τον άνθρωπο όταν όμως ήταν ένα μικρό αγοράκι. Ο συγγραφέας μάλλον απευθύνεται σε όλους τους μεγάλους που υπήρξαν κάποτε παιδιά και που δεν πρέπει να το ξεχνούν αυτό, γιατί ξεχνώντας την παιδική τους ηλικία χάνουν συγχρόνως και την παιδική τους αθωότητα και το βαθύτερο νόημα της ζωής.


Απόσπασμα από το κείμενο

Αλλά ήρθε η στιγμή που ο μικρός πρίγκηπας, αφού πολύ περπάτησε στην άμμο, στους βράχους και στα χιόνια, ανακάλυψε επιτέλους ένα δρόμο. Κι όλοι οι δρόμοι οδηγούν στους ανθρώπους. «Καλημέρα», είπε. Ήταν ένας ανθισμένος κήπος με τριαντάφυλλα. «Καλημέρα», είπαν τα τριαντάφυλλα. Ο μικρός πρίγκηπας τα κοίταξε. Έμοιαζαν όλα στο λουλούδι του. «Τι είσαστε;», τα ρώτησε έκπληκτος. «Είμαστε τριαντάφυλλα», είπαν τα τριαντάφυλλα. «Α!» έκανε ο μικρός πρίγκηπας... Κι αισθάνθηκε πολύ δυστυχισμένος. Το λουλούδι του του 'χε πει, πως ήταν το μοναδικό στο σύμπαν. Και να που υπήρχαν πέντε χιλιάδες, όλα τους όμοια, μέσα σ' έναν μόνο κήπο. «θα αισθανόταν πολύ προσβεβλημένο, αν το 'βλεπε αυτό», σκέφτηκε, «θα 'βηχε πολύ καί θα 'κανε πως πεθαίνει, για ν' αποφύγει τη γελοιοποίηση. Και θα 'μουνα υποχρεωμένος να κάνω, πως το φροντίζω, γιατί αλλιώς για να με ταπεινώσει κι εμένα, θ' άφηνόταν στ' αλήθεια να πεθάνει...» Μετά σκέφτηκε κι αυτό: «Νόμιζα, πως έχω τον πλούτο ενός μοναδικού στον κόσμο λουλουδιού καί δεν έχω παρά ένα συνηθισμένο τριαντάφυλλο. Αυτό καί τα τρία μου ηφαίστεια, που μου φτάνουν ως το γόνατο και που το ένα τους ίσως να 'χει σβύσει για πάντα, δεν με κάνουν δα και κανένα μεγάλο πρίγκηπα...» Καί ξάπλωσε στα χορτάρια κι έκλαψε. Τότε είναι που παρουσιάστηκε η αλεπού. «Καλημέρα», είπε η αλεπού. «Καλημέρα», απάντησε ευγενικά ό μικρός πρίγκηπας, που στράφηκε μα δεν είδε τίποτα. «Εδώ είμαι», είπε η φωνή, «κάτω απ' τη μηλιά...» «Ποια είσαι;», είπε ο μικρός πρίγκηπας. «Είσαι πολύ όμορφη...» «Είμαι μια αλεπού», είπε η αλεπού. «Έλα να παίξεις μαζί μου», της πρότεινε ο μικρός πρίγκηπας. «Είμαι τόσο λυπημένος...». «Δεν μπορώ να παίξω μαζί σου», είπε η αλεπού. «Δεν είμαι εξημερωμένη». «Α! συγνώμην» έκανε ο μικρός πρίγκηπας. Αλλά μετά από σκέψη πρόσθεσε: «Τι σημαίνει «εξημερώνω»;» (...) «Είναι κάτι πολύ ξεχασμένο», είπε η αλεπού. «Σημαίνει «δημιουργώ δεσμούς"». «Δημιουργώ δεσμούς;» «Βέβαια», είπε η αλεπού. «Για μένα, ακόμα δεν είσαι παρά ένα αγοράκι εντελώς όμοιο με εκατό χιλιάδες άλλα αγοράκια. Και δεν σ' έχω ανάγκη. Και δεν μ' έχεις ανάγκη ούτε κι εσύ. Για σένα, δεν είμαι παρά μια αλεπού όμοια με εκατό χιλιάδες αλεπούδες. Όμως, αν μ' εξημερώσεις, θα 'χουμε ανάγκη ο ένας τον άλλο. θα 'σαι για μένα μοναδικός στον κόσμο, θα 'μαι για σένα μοναδική στον κόσμο...» «Αρχίζω να καταλαβαίνω», είπε ο μικρός πρίγκηπας. «Υπάρχει ένα λουλούδι... νομίζω ότι με έχει εξημερώσει...» «Μπορεί», είπε η αλεπού. (...) Αλλά η αλεπού ξαναγύρισε στην ιδέα της: «Ή ζωή μου είναι μονότονη. Κυνηγώ κότες, οι άνθρωποι με κυνηγούν. Όλες οι κότες μοιάζουν μεταξύ τους, κι όλοι οι άνθρωποι μοιάζουν μεταξύ τους. Έτσι πλήττω λιγάκι. Αλλά αν μ' εξημερώσεις, η ζωή μου θα 'ναι σα φωτισμένη απ' τον ήλιο. θ' αναγνωρίζω έναν ήχο βημάτων πού θα 'ναι διαφορετικός απ' όλους τους άλλους. Τ' άλλα βήματα με κάνουν να ξαναγυρνώ κάτω απ' τη γη. Τα δικά σου θα με καλούν σα μουσική να βγω απ' την υπόγεια φωλιά μου. Και μετά, κοίτα! Βλέπεις εκεί κάτω τους κάμπους με το στάρι; Εγώ δεν τρώω ψωμί. Το στάρι εμένα μού είναι άχρηστο. Οι κάμποι του σταριού δεν μου θυμίζουν τίποτα. Κι αυτό είναι θλιβερό. Αλλά έχεις μαλλιά χρυσαφιά. Έτσι θα 'ναι θαυμάσια, αν μ' εξημερώσεις! Το στάρι, που είναι χρυσαφί, θα με κάνει να σε θυμάμαι. Και θα μ' αρέσει ν' ακούω τον άνεμο στα στάρια...» Η αλεπού σώπασε καί κοίταξε για πολύ το μικρό πρίγκηπα: «Σε παρακαλώ ...εξημέρωσέ με!», είπε. (...) Έτσι ο μικρός πρίγκηπας εξημέρωσε την αλεπού. Κι όταν πλησίασε η ώρα της αναχώρησης: «Α!» είπε η αλεπού... «θα κλάψω». «Εσύ φταις», είπε ο μικρός πρίγκηπας, «εγώ δεν ήθελα καθόλου το κακό σου, αλλά θέλησες να σ' εξημερώσω». «Ναι σίγουρα», είπε η αλεπού. «Αλλά θα κλάψεις!», είπε ο μικρός πρίγκηπας. «Ναι σίγουρα», είπε η αλεπού. «Τότε δεν κερδίζεις τίποτα!» «Κερδίζω», είπε η αλεπού, «εξ αιτίας του χρώματος που έχει το στάρι.» Μετά πρόσθεσε. «Πήγαινε να ξαναδείς τα τριαντάφυλλα, θα καταλάβεις ότι το δικό σου είναι μοναδικό στον κόσμο, θα ξανάρθεις να μ' αποχαιρετήσεις, κι εγώ θα σου χαρίσω ένα μυστικό.» Ο μικρός πρίγκηπας πήγε να δει τα λουλούδια (...) καί ξανάρθε στην αλεπού: «Αντίο» είπε. «Αντίο», είπε η αλεπού. «Να το μυστικό μου. Είναι πολύ απλό: μόνο με την καρδιά βλέπεις καλά. Την ουσία δεν την βλέπουν τα μάτια.» «Την ουσία δεν την βλέπουν τα μάτια», επανέλαβε ο μικρός πρίγκηπας, για να το θυμάται. «Ο χρόνος που έχασες για το τριαντάφυλλό σου αυτός είναι που κάνει το τριαντάφυλλό σου τόσο σημαντικό.» «Ο χρόνος πού έχασα για το τριαντάφυλλό μου...», έκανε ο μικρός πρίγκηπας, για να το θυμάται. «Οι άνθρωποι ξέχασαν αυτή την αλήθεια», είπε η αλεπού. «Αλλά εσύ δεν πρέπει να το ξεχάσεις. Γίνεσαι για πάντα υπεύθυνος γι' αυτό που έχεις εξημερώσει. Είσαι υπεύθυνος για το τριαντάφυλλό σου...» «Είμαι υπεύθυνος για το τριαντάφυλλό μου», επανέλαβε ο μικρός πρίγκηπας, για να το θυμάται.