Μ Ε Τ Α Π Τ Υ Χ Ι Α Κ Ο    Μ Α Θ Η Μ Α

ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ, 18ος -20ός αιΩναΣ
ΜΑΝΩΛΗΣ ΠΑΤΗΝΙΩΤΗΣ, ΣΤΑΥΡΟΣ ΔΡΑΚΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ 2017-18
Επισκόπηση
Ο σκοπΟς του μαθΗματος είναι να εξετάσει την ιστορία των φυσικών και κοινωνικών επιστημών, κυρίως τον 18ο και τον 19ο αιώνα. Ασφαλώς, δεν θα υπάρξει εξαντλητική κάλυψη όλης της περιόδου. Θα δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στον Διαφωτισμό, αλλά και σε κομβικές εξελίξεις του 19ου αιώνα, όπως είναι η ανάδυση της έννοιας της ενέργειας, η μορφοποίηση του επιστημονικού πεδίου της γεωλογίας και η λεγόμενη δαρβινική επανάσταση.

Η πιο διαδεδομένη αντίληψη για τον Διαφωτισμό είναι ότι πρόκειται για την «εποχή των φώτων», μια περίοδο που οι επιστήμες διαυγάζουν με το φως της γνώσης και του ορθού λόγου ολόκληρη την κοινωνία. Όμως, αντίθετα από ό,τι θα περίμενε κανείς, οι επιστήμες δεν αποτελούν ένα ενιαίο και ομοιογενές ρεύμα προόδου, αλλά ένα φάσμα ετερογενών και συχνά αντιτιθέμενων αναζητήσεων. Τα αποτελέσματα της Επιστημονικής Επανάστασης αφομοιώνονται από ποικίλα διανοητικά περιβάλλοντα και η ―αδιαμόρφωτη ακόμα― νευτώνεια φυσική τίθεται στην υπηρεσία μιας σειράς θρησκευτικών, πολιτικών και φιλοσοφικών επιδιώξεων, οι οποίες απέχουν πολύ από το πρότυπο της ορθολογικής επιστήμης που γνωρίζουμε σήμερα. Ο λόγος περί «διαμάχης» επιστήμης και θρησκείας διαμορφώνεται αρκετά αργότερα, μόλις στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα. Στο μάθημα επίσης, θα παρουσιασθούν οι κύριες εξελίξεις στις κοινωνικές επιστήμες και ιδιαίτερα στην Οικονομική κατά την ίδια περίοδο. Θα δοθεί έμφαση στην τρόπο με τον οποίο οι φυσικές επιστήμες επηρέασαν την θεωρητική και μεθοδολογική διαμόρφωση της Οικονομικής. Πέρα από την άμεση συσχέτιση της επιστήμης με το Διαφωτισμό, ο σκοπός του μαθήματος είναι να προσκαλέσει τους συμμετέχοντες και τις συμμετέχουσες σε μια γενικότερη συζήτηση για το περιεχόμενων των δύο όρων, καθώς και για τη σχέση τους με την ανάδυση της νεωτερικότητας. Θα επιχειρηθεί μια αδρή επισκόπηση της σχετικής βιβλιογραφίας, με έμφαση στις μελέτες που αναθεωρούν τις παγιωμένες αντιλήψεις και αναδεικνύουν τις ιδιαίτερες κοινωνικές και διανοητικές συνθήκες υπό τις οποίες η επιστημονική κουλτούρα εδραιώνεται σε κάθε τοπικότητα.

Ενδεικτική βιβλιογραφία
Ahnert, T. (2004), “Newtonianism in early Enlightenment Germany, c. 1720 to 1750: metaphysics and the critique of dogmatic philosophy”, Studies in History and Philosophy of Science, 35: 471-491.
Boumans, M. and Davis, J. (2010), Economic Methodology, New York: Palgrave Macmillan.
Bowler, P. J. & Morus, I. R. (2005), Making Modern Science: A Historical Survey, Chicago and London: The University of Chicago Press.
Brooke, J. H. (2000 [1998]), Επιστήμη και Θρησκεία: Μια ιστορική προσέγγιση, μτφρ. Β. Βακάκη, Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης.
Chakrabarty, D. (2000), Provincializing Europe: Postcolonial Thought and Historical Difference, Princeton: Princeton University Press.
Clark, W., Golinski, J., Schaffer, S. (1997), The Sciences in Enlightened Europe, Chicago and London: The University of Chicago Press.
Elkana, Y. (2000), “Rethinking — Not Unthinking — the Enlightenment”, on CEU’s web site: web.ceu.hu/yehuda_rethinking_enlightnment.pdf.
Frängsmyr, T., Heilbron, J. L. and Rider, R. E. (1990), The quantifying spirit in the 18th century, Berkeley, Los Angeles, Oxford: University of California Press.
Golinski, J. (1999), Science as Public Culture: Chemistry and Enlightenment in Britain, 1760-1820, Cambridge: Cambridge University Press.
Hankins, T. L. (1998), Επιστήμη και Διαφωτισμός, μτφρ. Γ. Γκουνταρούλης, Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης.
Harman, P. M. (1994), Ενέργεια, Δύναμη και Ύλη: Η εννοιολογική εξέλιξη της Φυσικής κατά τον 19ο αιώνα, μτφρ. Τ. Τσιαντούλας, Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης.
Hodge, J. & Radick G. (eds.) (2009 [2003]), The Cambridge Companion to Darwin, Cambridge: Cambridge University Press.
Horkheimer, M. & Adorno T. W. (1996), Διαλεκτική του Διαφωτισμού, μτφρ. Λ. Αναγνώστου, Αθήνα: Νήσος.
Hunt, L. and Jacob, M. (2003), “Enlightenment Studies”, in A.C. Kors, (editor in chief), Encyclopedia of the Enlightenment, Oxford University Press, New York: vol. 1, 418-430.
Livingstone, D. N. and Withers, C.W.J. (eds.) (1999), Geography and Enlightenment, Chicago and London: The University of Chicago Press.
Mirowski, P. (1989), More Heat than Light, New York: Cambridge University Press.
Mitchell, T. (2000) (ed.), Questions of Modernity, Minneapolis and London: University of Minnesota Press.
Morus, I. R. (2005), When physics became king, Chicago: The University of Chicago Press.
Outram, D. (1995), The Enlightenment, Cambridge: Cambridge University Press.
Raj, K. (2007), Relocating Modern Science. Circulation and the Constitution of Knowledge in South Asia and Europe, 1650-1900, New York: Palgrave.
Schaffer, S., Roberts, L., Raj, K., Delbourgo, J. (eds.) (2009), The Brokered World: Go-Betweens and Global Intelligence, 1770-1820, Uppsala Studies in History of Science N° 35, Sagamore Beach: Science History Publications.
Screpanti, E. and Zamagni, S. (1993), An Outline of the History of Economic Thought, Oxford: Clarendon Press.
Sivasundaram, S. (2010), “Sciences and the Global: On Methods, Questions, and Theory”, Isis, 101: 146–158.
Terall, M. (1997), "Metaphysics, Mathematics, and the Gendering of Science in Eighteenth-Century France”, in Clark et al., 1997: 246-271.
Withers, C. W. J. (2007), Placing the Enlightenment: Thinking Geographically about the Age of Reason, Chicago and London: The University of Chicago Press.
Withers, C. W. J. (2007), Placing the Enlightenment: Thinking Geographically about the Age of Reason, Chicago and London: The University of Chicago Press.
Δρακόπουλος, Σ. και Καραγιάννης, Α. (2003), Ιστορία Οικονομικής Σκέψης: Μια Επισκόπηση, Αθήνα: Κριτική.

 Πρόγραμμα μαθημάτων
1. Εισαγωγή
2. Νευτωνισμός
3. Χημεία
4. Ο δημόσιος χαρακτήρας της επιστήμης: Χημεία και ηλεκτρισμός
5. Ενέργεια
6. Οι θεωρίες της εξέλιξης πριν τον Δαρβίνο
7. Δαρβινισμός
8. Επιστήμη και θρησκεία
9. Η εκλαΐκευση της επιστήμης
10. Αποικιοκρατία
11. Οι κοινωνικές και οικονομικές επιστήμες Ι
12. Οι κοινωνικές και οικονομικές επιστήμες ΙΙ
13. Εξετάσεις

Μεταφορτώστε το πλήρες syllabus του μαθήματος


Τι θα συζητήσουμε την επόμενη φορά;

ΜΑθημα 12: Οι κοινωνικές και οικονομικές επιστήμες ΙΙ
Την δεκαετία του 1870 εμφανίζεται η πρώτη γενιά της Οριακής σχολής (μαρτζιναλιστές) με κύριους εκπροσώπους τους W. S. Jevons, L. Walras και C. Menger. Η εισαγωγή της υποκειμενικής θεωρίας της αξίας, η συστηματική χρήση μαθηματικών και η σταδιακή διαμόρφωση ενός υποδείγματος ατομικής οικονομικής συμπεριφοράς (Homo Economicus), ήταν τα κύρια χαρακτηριστικά της σχολής. Η δεύτερη γενιά της Οριακής σχολής (κυρίως οι F. Y. Edgeworth, V. Pareto, και I. Fisher) που εμφανίζεται στα τέλη του 19ου αιώνα, ακολουθεί ακόμη περισσότερο τη φορμαλιστική μεθοδολογία και υιοθετεί ανοιχτά το επιστημολογικό πρότυπο των φυσικών επιστημών για την οικονομική. Παρόμοιες εξελίξεις παρατηρούνται και σε άλλες κοινωνικές επιστήμες. Εκτός από τα παραπάνω, θα εξεταστεί και η επίδραση της μεθοδολογίας των φυσικών επιστημών και του θετικισμού στην μεθοδολογία των κοινωνικών και οικονομικών επιστημών κατά την ίδια περίοδο.


Βιβλιογραφια

Caldwell, B .J. (2013), “Of Positivism and the History of Economic Thought”, Southern Economic Journal, 79(4), 753-767.
Drakopoulos, S.A. (2015), “The Physics Scientific Ideal in the Works of Edgeworth and Fisher” in G. Bitros and N. Kyriazis (eds.), Essays in Contemporary Economics, New York: Springer, p. 31-43.
Mirowski, P. (1984), “Physics and the ‘marginalist revolution”, Cambridge Journal of Economics, 8: 361-379.
Mirowski, P. (1989), More heat than light: Economics as Social Physics, Physics as Nature’s Economics. Cambridge, UK: Cambridge University Press.
Schabas, M. (1990), A World Ruled by Number. William Stanley Jevons and the Rise of Mathematical Economics. Princeton: Princeton University Press.
Turk, M. (2012), “The Mathematical Turn in Economics: Walras, the French Mathematicians, and the Road not Taken”, Journal of the History of Economic Thought, 34(2): 149-167.
Weintraub, E. R (2002), How Economics Became a Mathematical Science. Durham, NC and London: Duke University Press.