Κύριε Πρύτανη, κύριε Αντιπρύτανη, Πανοσιολογιότατε,

Κυρίες και κύριοι, Αγαπητοί συνάδελφοι,

Με μεγάλη χαρά αλλά και συγκίνηση ανταποκρίνομαι στην ευγενική πρόσκληση της Επιτροπής Εορτασμού. Έχω έτσι την τιμή να εκπροσωπήσω, άτυπα βέβαια, τους πρώτους βιολόγους του Πανεπιστημίου μας. Ξεκινήσαμε περίπου 80 φοιτητές το φθινόπωρο του 1970 για ένα ταξίδι που πιστεύω για τους περισσότερους από εμάς υπήρξε θαυμαστά συναρπαστικό. Σε όλη τη διάρκεια των σπουδών, η περήφανη αίσθηση της πρωτοπορίας μας διαπερνούσε ασυναίσθητα και μας δονούσε όσο και μας προβλημάτιζε το ‘άγνωστο’ της μελλοντικής μας επαγγελματικής σταδιοδρομίας. Ακόμα και η λέξη βιολογία ήταν τότε σχεδόν άγνωστη και στην απάντηση της ερώτησης ‘τι σπουδάζεις;’ πολλοί άκουγαν θεολογία ή φιλολογία οπότε έπρεπε φυσικά να ακολουθήσει η προετοιμασμένη, μικρή διάλεξη για το αντικείμενο και τη σημασία αυτής της καινούριας επιστήμης. Σήμερα βέβαια όλοι ξέρουν τη Βιολογία αλλά μένουν ακόμη πολλά να γίνουν για να πάρει την κοινωνική θέση που της αναλογεί.

Οι πρώτες μας φοιτητικές εντυπώσεις ήταν ανάμικτες – τα γραφειοκρατικά των εγγραφών, τα φοιτητικά βιβλιάρια με τις υπογραφές πριν από τις εξετάσεις, οι σκόρπιες πινακίδες ανακοινώσεων, τα ποικιλώνυμα αμφιθέατρα, τα χαρτάκια με τις παρουσίες στις παραδόσεις, το χειροκρότημα στο τέλος της διάλεξης. Αλλά και οι πρώτοι άνθρωποι: ο γραμματέας μας, φίλτατος σήμερα Παναγιώτης Τασόπουλος, οι καθηγητές μας, αείμνηστοι Γεώργιος Πανταζής, Κωνσταντίνος Μητράκος και Κωνσταντίνος Αναγνωστίδης που μαζί με τον προλαλήσαντα, αγαπητό καθηγητή Βασίλειο Κιόρτση υπήρξαν οι 4 ιδρυτές-πατέρες του Τμήματος (στους οποίους σύντομα προστέθηκε και 5ος, ο καθηγητής Φώτης Καφάτος) αλλά και οι επίλεκτοι συνεργάτες τους, βοηθοί και επιμελητές. Φυσικά, εκτός από τους καθηγητές του Τμήματός μας είχαμε την τύχη να παρακολουθούμε και αρκετές άλλες εξωτμηματικές παραδόσεις και εργαστήρια, γνωρίζοντας έτσι σημαντικές επιστημονικές προσωπικότητες της εποχής. Δυστυχώς δεν υπάρχει ο χρόνος για εκτενέστερη αναφορά όλων των ανθρώπων που συντέλεσαν στην εκπαίδευσή μας. Εκτός όμως από τις επιστημονικές γνώσεις και εμπειρίες, η πλειονότητα των δασκάλων μας περιέβαλε με ιδιαίτερη αγάπη μια και μας ένωνε η κοινή προσπάθεια μπροστά στο καινούριο. Ιδιαίτερη μνεία πρέπει επίσης να γίνει στην προσήνεια αλλά και στη δημοκρατικότητα των περισσοτέρων, όταν όχι μόνο μεσουρανούσε η αυθεντία της έδρας αλλά και όταν, περισσότερο από όλα, η δικτατορία έριχνε βαριά τη σκιά της σε κάθε νεανική δραστηριότητα και ιδιαίτερα βέβαια στην ευρύτερη πανεπιστημιακή κοινότητα.

Ας μου επιτρέψετε να σκιαγραφήσω με αδρές πινελιές την καθημερινή φοιτητική ζωή του ακαδημαϊκού έτους 1970-71. Με το ανάμικτο αίσθημα του περιπλανώμενου αλλά και του ‘κοσμοπολίτη’ ξεκινούσαμε καθημερινά στις 8 το πρωί και αλωνίζαμε την Αθήνα μέχρι αργά το βράδι. Μαθήματα στη Φυσική (το Παλιό Χημείο της Σόλωνος) με τα ατελείωτα σκαλιά, ύστερα στο Νέο Χημείο (της Ναυαρίνου), μια απαραίτητη βόλτα για τις ανακοινώσεις από τη γραμματεία στην Ιπποκράτους 33, γραμμή μετά για τα αμφιθέατρα της Νομικής αλλά και το εργαστήριο της Γενικής Βιολογίας (που φιλοξενούνταν εκεί). Ύστερα άρχιζε το μεγάλο ταξίδι, φυσικά με το λεωφορείο (ποιος είχε τότε αυτοκίνητο;) για τα αμφιθέατρα (σημερινά γυμναστήρια) της Πανεπιστημιούπολης όπου ήδη είχαν μεταφερθεί τα υπόλοιπα Εργαστήρια του Τμήματος. Το απόγευμα ακολουθούσαμε αντίστροφη πορεία με εργαστηριακή άσκηση στην φοιτητική εστία και ξανά στο κέντρο ιδιαίτερα για τα γεωλογικά μαθήματα. Κι όλα αυτά συνήθως χωρίς ενδιάμεσα κενά (!) - αφήνοντας στην άκρη και τα έκτακτα, όπως οι απαραίτητες ‘παρουσίες’ της Γυμναστικής στον Πανελλήνιο (στο Πεδίον του Άρεως) και οι αρκετές ‘ασκήσεις υπαίθρου’. Αλλά και τις αντιδικτατορικές δραστηριότητες που ξεκίνησαν δειλά στο 2o έτος και φούντωσαν στο 3o και 4o με τις μαζικές συνελεύσεις, τις πορείες, τις καταλήψεις της Νομικής και την εξέγερση του Πολυτεχνείου. Φοιτητική ζωή παρ’ όλα αυτά (ή ίσως και χάρη σ’ αυτά) υπήρχε αρκετή. Η περιδιάβαση στην Αθήνα δημιουργούσε μικρότερες ή μεγαλύτερες ‘παρεκκλίσεις’ από το καθημερινό πρόγραμμα και ανάλογα βέβαια με τα ενδιαφέροντα και τις κλίσεις του καθενός. Θυμάμαι όμως πόσο μας έμοιαζε η Πανεπιστημιούπολη σαν εξορία, που λες πως φτιάχτηκε για να απαλλάξει την πόλη από τους ενοχλητικούς φοιτητές. Στο σημείο αυτό ας μου επιτραπεί κι ένα σχόλιο για το σήμερα. Παρά τα μεγάλα βήματα που έχουν γίνει στις γενικότερες συνθήκες και λειτουργίες της Πανεπιστημιούπολης, νομίζω πως εξακολουθούμε να έχουμε μεγάλο χρέος για να αποκτήσουν οι χώροι αυτοί μια γεμάτη, ενδιαφέρουσα, πολύπλευρη και πολυποίκιλη φοιτητική ζωή.

Και για τότε, άραγε τι μας χαρακτήριζε τότε; Ο ενθουσιασμός των νεοφωτίστων και ο έρως της επιστήμης – με ιδιαίτερα τονισμένη την ερευνητική διάσταση της έννοιας επιστήμη – υπήρξαν ίσως τα χαρακτηριστικά της γενιάς μας. Σήμερα, στους φοιτητές της 31ης σειράς που θα εγγραφούν σε λίγες μέρες στο Τμήμα Βιολογίας, πιστεύω ότι τον ενθουσιασμό της πρωτοπορίας αντικαθιστά επάξια η σιγουριά της παράδοσης και της συνέχειας. Όσο για την αγάπη προς την επιστήμη - στον καιρό του ρεαλισμού και της πεζότητας - θέλω να πιστεύω ότι είναι αγαθό διαχρονικό που ως πανεπιστημιακοί δάσκαλοι οφείλουμε να ακτινοβολούμε με λόγους και έργα, φλογίζοντας με τον ιδιότυπον αυτό έρωτα τις νεανικές φοιτητικές καρδιές.

Σας ευχαριστώ.

Κώστας Α. Θάνος

(30 Χρόνια Τμήματος Βιολογίας, 25.9.2000)