Ανακοίνωση στο Ευρωπαϊκό Συνέδριο «Η Ευρωπαϊκή Διάσταση της Ειδικής Αγωγής: Ανάδυση μιας άλλης φυσιογνωμίας».
Αθήνα, 19–21 Νοεμβρίου 2004

Η εκμάθηση της ανάγνωσης και της γραφής απαιτεί σύνθετες γνωστικές, γλωσσικές και μεταγλωσσικές διεργασίες, η κατάκτηση των οποίων πραγματοποιείται κανονικά στα προσχολικά χρόνια. Η έναρξη του δημοτικού σχολείου με ανεπαρκώς ανεπτυγμένες τις απαραίτητες δεξιότητες έχει βρεθεί σε άλλες γλώσσες ότι συνδέεται με καθυστερημένη, ελλειμματική ή αποκλίνουσα ανάπτυξη του γραπτού λόγου. Συνεπώς είναι σημαντικό να αξιολογηθούν για την ελληνική πραγματικότητα οι δείκτες προαναγνωστικής ετοιμότητας και να διερευνηθούν οι σχέσεις μεταξύ τους και η προγνωστική τους ισχύς. Για την παρούσα μελέτη, χορηγήθηκαν σε δείγμα παιδιών της τελευταίας τάξης του νηπιαγωγείου οι εξής δοκιμασίες: λεξιλογίου, αφηγηματικού λόγου, γνώσης αλφαβήτου, φωνολογικής επίγνωσης, και συμβάσεων του γραπτού λόγου. Επίσης συλλέχθηκε δείγμα γραφής και συμπληρώθηκε από τους γονείς ένα ερωτηματολόγιο σχετικά με το οικογενειακό περιβάλλον (διαθεσιμότητα βιβλίων, δραστηριότητες γλώσσας και ανάγνωσης κλπ). Οι μετρήσεις αυτές αξιολογούν τη γλωσσική ανάπτυξη, τη μεταγλωσσική επίγνωση σε επίπεδα μικρότερα της λέξης, την εξοικείωση με την έννοια και τις συμβάσεις του γραπτού λόγου, τα γράμματα και τη φωνημική τους ταυτότητα, και την προώθηση της γραφής και της ανάγνωσης από το σπίτι. Παρουσιάζονται οι σχέσεις (συγχρονικές συνάφειες) μεταξύ των δεικτών και συγκρίνονται με δεδομένα από άλλες χώρες. Είναι αναμενόμενο η γνώση του φωνημικού προσδιορισμού των γραμμάτων να συνδέεται στενά με τη συλλαβική και φωνημική συνειδητότητα, καθώς επίσης η γνώση των συμβάσεων του γραπτού λόγου να μπορεί να αποδοθεί κατά μεγάλο μέρος στη γόνιμη πρόσβαση σε πηγές γλωσσικού υλικού που παρέχει το οικογενειακό περιβάλλον.