Ανακοίνωση στο 10ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ψυχολογικής Έρευνας. Ιωάννινα, 1–4 Δεκεμβρίου 2005

Η ορθή ανάγνωση λέξεων περιλαμβάνει απόδοση του κατάλληλου τονικού σχήματος στην αλληλουχία φθόγγων που τις απαρτίζουν. Ειδικά στην ελληνική γλώσσα, όπου ο τόνος δεν υπόκειται σε φωνολογικούς περιορισμούς πέρα από την τρισυλλαβία, και όπου η ορθογραφία δηλώνει την τονισμένη συλλαβή με ειδικό σημάδι, τίθεται το ερώτημα κατά πόσον οι αναγνώστες βασίζονται στην ορθογραφική η τη λεξιλογική πηγή πληροφορίας. Στη διερεύνηση του ερωτήματος χρησιμοποιήθηκαν ψευδολέξεις κατασκευασμένες με ελεγχόμενη ομοιότητα προς λέξεις υψηλής και χαμηλής συχνότητας, καλύπτοντας ένα εύρος φωνολογικής δυσκολίας. Καταγράφηκε η θέση τονισμού κατά την ανάγνωση των ψευδολέξεων χωρίς τονικό σημάδι, καθώς και με τονικό σημάδι στην ίδια ή διαφορετική θέση από τη λέξη προέλευσης. Τα πειράματα έδειξαν ότι οι μαθητές γυμνασίου δεν ακολουθούν πάντα το τονικό σημάδι και ότι επηρεάζονται έντονα από την ομοιότητα προς λέξεις και από ένα παροξύτονο βασικό τονικό πρότυπο. Η επίδραση των παραγόντων λέξης και βασικού προτύπου παρατηρήθηκε σε ενήλικες παρότι η ευαισθησία τους σε μη ορθογραφικές επιρροές ήταν μειωμένη, ακόμα και σε συνθήκες αυξημένου γνωστικού φόρτου. Συμπερασματικά, ένα πλήρες μοντέλο γνωστικών διεργασιών ανάγνωσης στα ελληνικά πρέπει να συμπεριλαμβάνει επεξεργασία και αποκωδικοποίηση του τονικού σημαδιού, πρόσβαση στο τονικό σχήμα των λημμάτων και επίδραση του βασικού προτύπου, με σχετική ισχύ εξαρτώμενη από την αναγνωστική εμπειρία.