Ανακοίνωση στο 12ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ψυχολογικής Έρευνας.
Βόλος, 14–17 Μαΐου 2009

Στα ελληνικά, λόγω της μορφολογικής λειτουργίας του τόνου, υπάρχουν περιπτώσεις όπου η θέση του μπορεί να προβλεφθεί. Υπάρχουν, για παράδειγμα, κλιτικά επιθήματα που αναγκάζουν τον τόνο να πέσει σε συγκεκριμένη συλλαβή και παραγωγικά επιθήματα που έχουν τον τόνο σε συγκεκριμένη συλλαβή. Σε αυτές τις περιπτώσεις η θέση του τόνου θεωρείται μορφολογικά καθορισμένη. Στην εργασία αυτή διερευνήθηκε εάν οι αναγνώστες χρησιμοποιούν τη μορφολογική πληροφορία, και πιο συγκεκριμένα, κατά πόσον χρησιμοποιούν τα παραγωγικά επιθήματα ως πηγές πληροφορίας για να τονίζουν σωστά όταν διαβάζουν. Χρησιμοποιήθηκαν ψευδολέξεις που κατασκευάστηκαν ώστε να μη θυμίζουν κάποια συγκεκριμένη λέξη, περιείχαν όμως πραγματικά παραγωγικά επιθήματα τα οποία τονίζονται σε συγκεκριμένη συλλαβή. Επίσης χρησιμοποιήθηκαν πραγματικές λέξεις με τα ίδια επιθήματα και λέξεις ίδιας καταληκτικής αλληλουχίας γραμμάτων που τονίζονταν σε διαφορετική συλλαβή. Τέλος, χρησιμοποιήθηκαν ψευδολέξεις και πραγματικές λέξεις χωρίς παραγωγικά επιθήματα. Τα συνολικά 276 ερεθίσματα παρουσιάστηκαν για ανάγνωση σε 57 ενήλικες σε τρεις συνθήκες: χωρίς τόνο, με τόνο στη σωστή θέση (του επιθήματος ή της λέξης, ανάλογα), και με τόνο σε διαφορετική θέση από εκείνη που τονίζεται το εκάστοτε επίθημα ή λέξη. Από τα αποτελέσματα προκύπτει ότι τα παραγωγικά επιθήματα χρησιμοποιούνται από τους αναγνώστες ως φορείς πληροφορίας για να τονίζουν τις ψευδολέξεις που διαβάζουν. Η επίδραση του παραγωγικού επιθήματος στον τονισμό ήταν μεγαλύτερη σε ερεθίσματα που παρουσιάστηκαν χωρίς τόνο. Επιπλέον, βρέθηκε ότι το παραγωγικό επίθημα επηρεάζει περισσότερο τον τονισμό στην ανάγνωση όταν δεν υπάρχουν λέξεις με την ίδια καταληκτική αλληλουχία γραμμάτων που να τονίζονται σε διαφορετική συλλαβή.

Λέξεις κλειδιά: ανάγνωση, τονισμός, παραγωγικό επίθημα