Ανακοίνωση στο 14ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ψυχολογικής Έρευνας, Αλεξανδρούπολη, 15–19 Μαΐου 2013

Η σειριακή κατονομασία οπτικών ερεθισμάτων (RAN) σχετίζεται σημαντικά με την αναγνωστική ευχέρεια, μια σχέση που παραμένει ισχυρή σε διαφορετικές ηλικίες και ορθογραφικά συστήματα. Η κατονομασία μεμονωμένων λέξεων, η οποία θεωρείται ότι αντανακλά λεξική πρόσβαση, σχετίζεται λιγότερο ισχυρά με την αναγνωστική ευχέρεια. Σκοπός της έρευνας ήταν η μελέτη της διαφοράς μεταξύ σειριακής και μεμονωμένης κατονομασίας για την περαιτέρω διερεύνηση της σχέσης ανάμεσα στη κατονομασία και την ανάγνωση. Πιο συγκεκριμένα, μας ενδιέφερε να εξετάσουμε τις αναπτυξιακές διαφορές στο υποκείμενο μοτίβο των συσχετίσεων. Για το σκοπό αυτό, 107 παιδιά Β′ τάξης και 107 παιδιά Στ′ τάξης δημοτικού συμμετείχαν σε έργα μεμονωμένης και σειριακής κατονομασίας αριθμών και εικόνων και σε έργα ανάγνωσης λέξεων. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι συσχετίσεις ανάμεσα σε μεμονωμένη και σειριακή ανάγνωση ήταν πολύ υψηλές στη Β′ τάξη, αλλά μέτριες στη Στ′ τάξη. Η μεμονωμένη κατονομασία δε φάνηκε να προβλέπει ανεξάρτητα μέρος της διακύμανσης της ανάγνωσης σε καμία από τις δύο τάξεις, ενώ η σειριακή κατονομασία ήταν σημαντικός και ανεξάρτητος προβλεπτικός παράγοντας της αναγνωστικής ικανότητας και στις δύο τάξεις. Η φαινομενική σταθερότητα της σχέσης ανάμεσα στην κατονομασία και την ανάγνωση σε διάφορα στάδια αναγνωστικής ανάπτυξης φαίνεται ότι οφείλεται σε διαφορετικά μοτίβα συσχετίσεων, ενδεικτικά των αλλαγών στην ανάπτυξη των γνωσιακών διεργασιών. Τα παιδιά της Β′ τάξης στο έργο σειριακής ανάγνωσης φαίνεται να επεξεργάζονται τις λέξεις μεμονωμένα. Αντίθετα, η επεξεργασία των λέξεων για τα παιδιά της Στ′ τάξης φαίνεται να γίνεται εν μέρει παράλληλα. Αυτό ίσως οφείλεται στην ικανότητα ταυτόχρονης πρόσληψης πολλαπλών ερεθισμάτων, ένα χαρακτηριστικό που απαιτεί ενδογενή έλεγχο και προγραμματισμό των οφθαλμοκινήσεων και των ενδιάμεσων σταδίων των οπτικών ερεθισμάτων μέχρι την άρθρωση της λέξης. Υποθέτουμε ότι το έργο της κατονομασίας αποκαλύπτει είτε την ικανότητα είτε την πρώιμη ανάπτυξη του απαιτούμενου επιτελικού ελέγχου στη σειριακή ανάγνωση.