^{Ε.Λ. / Λ.Α.Κ., Λ.Σ. και Λίνουξ}

Τι είναι αυτά τα κινέζικα;

Είναι συντόμευση των όρων Ελεύθερο Λογισμικό και Λογισμικό Ανοικτού Κώδικα. Αυτά που λέμε... στα ελληνικά Freeware (το πρώτο) και Open Source (το δεύτερο). Η διαφορά είναι ότι στο Λ.Α.Κ. εκτός από τη χρήση επιτρέπεται και η αλλαγή του κώδικα -αν κάποιος έχει τις γνώσεις- και περαιτέρω διανομή του τροποποιημένου λογισμικού, ενώ στο Ε.Λ. επιτρέπεται μόνο η, συνήθως υπό προϋποθέσεις, δωρεάν χρήση του προγράμματος ως έχει. Το Λ.Σ. πάλι σημαίνει Λειτουργικό Σύστημα (O.S., Operating System)

Λειτουργικά Συστήματα

Απλοϊκός ορισμός: Το Λειτουργικό Σύστημα είναι ένα σύνολο προγραμμάτων, το οποίο αναλαμβάνει τον συντονισμό του διαθέσιμου υλικού (ή πόρων γενικότερα), των χρηστών και της εκτέλεσης των άλλων, πιο εξειδικευμένων προγραμμάτων.

Το Linux

Το Linux είναι, μαζί με τον Firefox, πιθανότατα το πιο γνωστό Λ.Α.Κ. Πρόκειται για ένα Λ.Σ. που διανέμεται δωρεάν σε διάφορες εκδόσεις /κατασκευαστές. Οι παραλλαγές αυτές λέγονται "διανομές" ("distros").

Αν θέλουμε να ετοιμάσουμε από πριν ένα διαμέρισμα (partition) για να εγκαταστήσουμε το Linux ή άλλο λειτουργικό σε δίσκο με δεδομένα που δεν θέλουμε να σβηστούν, θα χρειαστούμε κάποιο ειδικό πρόγραμμα - δεν γίνεται μέσα από τα Windows. Στην παρουσίαση αριστερά χρησιμοποιήθηκε το ΕΛ Easeus Partition Master. Πάντως η διαμέριση μπορεί να γίνει και μέσα από τη διαδικασία εγκατάστασης των περισσοτέρων διανομών Linux. Τέλος είναι σημαντικό να έχει προηγηθεί η εγκατάσταση των Windows, γιατί αν ακολουθήσει, θα διαγράψει όχι το ίδιο το Linux, αλλά τον τρόπο πρόσβασης σ' αυτό (διορθώνεται πάντως).

Ίσως η πιο γνωστή διανομή Linux είναι το Ubuntu. Οι τελευταίες όμως εκδόσεις του Ubuntu από την 10.10 και έπειτα, έχουν interface ("Unity") σχεδιασμένο ειδικά για κομπιούτερ με μικρή οθόνη ή οθόνη αφής. Αυτό όμως του κόστισε την πρώτη θέση μεταξύ των διανομών αφού πολύς κόσμος (και εγώ) προτιμούν την παραδοσιακή λειτουργικότητα τύπου Windows. Η Canonical (εταιρεία του Ubuntu) το πήρε πάντως έστω και αργά το μήνυμα: Από την ερχόμενη έκδοση καταργεί το Unity και επανέρχεται στο Gnome.

Μια άλλη διανομή Linux είναι και το Mint, ένα παρακλάδι του δημοφιλούς Ubuntu που είναι εύκολο στην εγκατάσταση και δεν προβληματίζει με το χειρισμό του αφού μοιάζει αρκετά με τα Windows (με λίγη προσπάθεια μπορούμε να το κάνουμε να μοιάζει πολύ με τα Windows).

Στο Linux αν θέλουμε να εγκαταστήσουμε προγράμματα πέρα από τα προεγκατεστημένα μπορούμε να το κάνουμε μέσα από ένα συγκεντρωτικό διαχειριστή λογισμικού χωρίς να χρειάζεται να ψάχνουμε. Για προγράμματα που υπάρχουν μόνο σε έκδοση για Windows (π.χ. MS Office, κάποια παιχνίδια) εγκαθιστούμε προηγουμένως έναν προσομοιωτή περιβάλλοντος Windows όπως το Wine ή το PlayOnLinux.

Αν ο κανακάρης θέλει να γράψει Αρχαία, το Linux υπερέχει των Windows, αφού τα πολυτονικά εγκαθίστανται αυτομάτως με την εγκατάσταση της Ελληνικής γλώσσας και πληκτρολογίου. Στα Windows η εγκατάσταση της πολυτονικής διάταξης μπορεί να γίνει εκ των υστέρων, πιθανά με κατάργηση της μονοτονικής που αποτελεί ούτως ή άλλως υποσύνολο (οδηγίες εγκατάστασης και συνδυασμοί πλήκτρων για τα επιπλέον σύμβολα: για Linux και για Windows). Το ενσωματωμένο Open Office υποστηρίζει αποθήκευση σε μορφή MS Office (doc, docx, ppt, xlsx κλπ) ενώ αντιστρόφως γίνεται μόνο από την έκδοση MS Office 2007 και μετά. Μπορείτε πάντως να εγκαταστήσετε το MS Office σε Linux με το Wine. Και βέβαια επιτέλους Νέα Ελληνικά με άνω τελεία!

Εικονικοί (Virtual) ΗΥ

Μπορούμε να εγκαταστήσουμε ένα Λ.Σ. μέσα σε ένα άλλο. Αυτό μας επιτρέπει να πειραματιζόμαστε με το φιλοξενούμενο Λ.Σ. χωρίς κίνδυνο για το κανονικό, αφού η επικοινωνία μεταξύ τους είναι περιορισμένη και ελεγχόμενη. Έτσι μπορούμε π.χ. να έχουμε Windows μέσα σε Linux, Linux μέσα σε Windows (δείτε απεικόνιση), Windows 98 μέσα σε Windows 7 ή όποιον άλλο συνδυασμό θέλουμε.

(Προσοχή: ακολουθεί καταιγισμός τεχνικών όρων - φορέστε το κράνος σας)

Απαιτείται λογισμικό εικονικοποίησης (virtualization) που απλά προσομοιώνει το hardware ενός ΗΥ (εξ ου και το εικονικό ή ιδεατό του πράγματος) και "ξεγελάει" έτσι το ΛΣ που θα φιλοξενηθεί ώστε να γίνει η εγκατάσταση. Χρησιμοποιεί μέρος της RAM και του σκληρού -όσο του έχουμε παραχωρήσει- και δεν παρέχει στον εικονικό ΗΥ πρόσβαση σε όλα τα περιφερειακά και τις θύρες του πραγματικού ΗΥ.

Το εικονικό σύστημα τρέχει σαν πρόγραμμα των Windows (τα οποία πρέπει να έχουμε εκκινήσει) σε παράθυρο ή σε πλήρη οθόνη ή και ενσωματωμένο (δηλ. δεν φαίνεται, αλλά τα προγράμματά του περιλαμβάνονται στο μενού "Όλα τα προγράμματα" του κανονικού Λειτουργικού συστήματος ή σε χωριστό μενού εκκίνησης χωρίς την υπόλοιπη επιφάνεια εργασίας).

Η τεχνολογία αυτή χρησιμοποιείται και για την δημιουργία εικονικών δικτύων (εικονικοί ΗΥ συνδεδεμένοι σε δίκτυο). Επίσης υπάρχουν προγράμματα που μετατρέπουν κανονικά εγκατεστημένα ΛΣ σε εικονικά (π.χ. Disk2vhd, VMWare converter) ώστε, ας πούμε, στο νέο μας PC που τρέχει Windows 7 ή Linux να πάρουμε μαζί μας και τα παλιά μας Windows XP με όλα τα προγράμματά τους.

Προγράμματα εικονικοποίησης υπάρχουν πολλά και συχνά είναι δωρεάν ή έχουν κάποια δωρεάν έκδοση: Oracle Virtual Box (και για Linux), Vmware player (και για Linux), Hyper-V κ.ά. Στις ακριβές εκδόσεις των Windows 7 (Professional και Ultimate) περιλαμβάνεται λογισμικό εικονικοποίησης με προεγκατεστημένη μια έκδοση των Windows XP ("XP mode"). Για τις υπόλοιπες εκδόσεις των Windows 7 μπορεί να εγκατασταθεί εκ των υστέρων. Για παλιότερα Windows υπάρχει το Virtual PC 2007 χωρίς ενσωμάτωση προγραμμάτων στο μενού εκκίνησης. Δυστυχώς στα Windows 8 και 10 η λειτουργικότητα αυτή ("XP mode") δεν υποστηρίζεται. Ωστόσο στα Windows 10 (έκδοση Professional μόνο) περιλαμβάνεται η τεχνολογία εικονικοποίησης Hyper-V, που απευθύνεται όμως μάλλον σε επαγγελματίες.