Ὁδηγὸς Ἐξομολογήσεως

Σημείωση Website: Τὸ παρὸν δημοσίευμα, ὡς τρίπτυχο φυλλάδιο, τὸ συναντοῦμε ἐπὶ πολλὰ ἔτη καὶ σὲ πολλοὺς χώρους νὰ προσφέρεται δωρεὰν στὸ λαό. Μερικὰ σημεῖα του ἀναφέρονται σὲ παλαιότερες κοινωνικὲς δομές, ἐνῶ σὲ γενικὲς γραμμὲς φαίνεται νὰ καλύπτει πολλὰ θέματα γιὰ τὶς ἀρετὲς καὶ τὰ πάθη τῶν ἀνθρώπων. Ἐν τούτοις, διατυπώνουμε τὴν ἐπιφύλαξη γιὰ τὸν τυπικὸ διαχωρισμὸ καὶ κατανομὴ τῶν θεμάτων, ποὺ ἴσως νὰ παραγνωρίζει τὸ θέμα τῶν ἰδιαιτεροτήτων τοῦ καθενὸς καὶ τὴν μυστηριακὴ χροιὰ τῆς Ἱερᾶς Ἐξομολογήσεως. Αὐτή, συμβαδίζει μὲ τὸ ἀληθινὸ καὶ ζῶν βίωμα τῆς Ὀρθοδοξίας ποὺ ὁπωσδήποτε δὲν εἶναι μία ἐλεγχόμενη ἀπὸ τὸν ἄνθρωπο διαδικασία γιὰ νὰ πληρωθοῦν συγκεκριμένες προϋποθέσεις σωτηρίας. Ὅμως, δὲν πρέπει νὰ ξεχνοῦμε, ὅτι ἡ θεία χάρις ἐπισκιάζει τὸν ἄνθρωπο, ὅταν, ὅπως καὶ ὅσο βούλεται ὁ Κύριος...

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Τὸ μικρὸ ἔντυπο ποὺ κρατᾶς, ἀγαπητέ, δὲν εἶναι, μία πραγματεία γιὰ τὸ μέγιστο καὶ ἱερώτατο μυστήριο τῆς Μετανοίας-Ἐξομολογήσεως. Προϋποθέτει μελέτη καὶ γνώση παρομοίων διαφωτιστικῶν βιβλίων ἢ κειμένων, ὅπως καὶ λύσι σχετικῶν ἀποριῶν ἔπειτα ἀπὸ συζήτησι μὲ ἔμπειρα σὲ τέτοια θέματα πρόσωπα. Εἶναι ἁπλῶς ἕνα σύντομο ὑπομνηστικὸ γιὰ μιὰ καλύτερη καὶ πιὸ συγκεκριμένη προετοιμασία γιὰ τὸ ἱερὸ Μυστήριο.

Ὡστόσο, μὲ δυὸ λόγια, πρέπει νὰ ξέρῃς πὼς ἡ μεγαλύτερη ἐπιστήμη, ἀλλὰ καὶ ἡ δυσκολώτερη τέχνη εἶναι νὰ γνωρίσῃς ἀληθινὰ τὸν ἑαυτό σου· ἀλλὰ καὶ νὰ μὴν τὸν στερήσῃς τὸ μεγαλύτερο ἀγαθό, ποὺ πραγματικὰ διψᾷ κάθε ἀνθρώπινη ψυχή, τὴ λύτρωσι! Καὶ τὴ λύτρωσι αὐτὴ τὴ χαρίζει μόνος ὁ Θεάνθρωπος Λυτρωτής, ὁ Ἰησοῦς Χριστός, ποὺ ὁ ἴδιος ἵδρυσε καὶ ἐνομοθέτησε ὡς μοναδικὸ λυτρωτικὸ μέσο στὴν Ἐκκλησία Του, τὴν Μετάνοια-Ἐξομολόγησι. Γι᾿ αὐτὸ καὶ πρέπει νὰ ὑπερπηδήσῃς τὰ ὁποιαδήποτε καὶ ὁσαδήποτε ἐμπόδια ποὺ σοῦ φράζουν τὸ δρόμο πρὸς τὸ Ἱερὸ Ἐξομολογητήριο. Ἐδῶ σὲ περιμένει μὲ στοργὴ ὁ Πνευματικός, ποὺ ὡς ἄνθρωπος γνωρίζει νὰ συμπαθῇ καὶ νὰ κατανοῇ τοὺς συναμαρτωλοὺς ἀδελφούς του.

Γι᾿ αὐτὸ πέταξε μακριά σου κάθε σκέψι ντροπῆς ἢ φόβου. Γιατὶ νὰ ντραπῇς, ἢ νὰ φοβηθῇς, ὅταν ἡ ψυχή σου πάσχῃ καὶ ὑποφέρῃ ἀπὸ τὶς φοβερὲς συνέπειες τῆς πολύμορφης ἁμαρτίας; Ὅταν ὄχι μιά, ἀλλὰ πολλὲς ἀρρώστειες σὲ βασανίζουν, ἀπέφυγες ποτὲ τὸν γιατρὸ καὶ τὸ Νοσοκομεῖο ἀπὸ ντροπή;

Ἀλλὰ πάλι μὴν παρασυρθῇς ἀπὸ μερικοὺς ποὺ ζητοῦν νὰ τοὺς διαβαστῇ μιὰ «Εὐχή», χωρὶς προηγούμενη Ἐξομολόγησι. Ὅπου καὶ ὅταν αὐτὸ γίνεται, ἀπὸ ἄγνοια ἢ παράβαση, εἶναι φοβερὴ ἁμαρτία καὶ θεομπαιξία.

Μὲ πίστι λοιπὸν καὶ εἰλικρίνεια προχώρησε στὸ Ἱερὸ Ἐξομολογητήριο. Καὶ νὰ εἶσαι ἀπολύτως βέβαιος πὼς ἡ ἄπειρη ἀγάπη τοῦ Ἐσταυρωμένου Λυτρωτῆ θὰ σὲ δεχθῇ καὶ θὰ σὲ ἀπαλλάξῃ ἀπὸ τὸ βάρος ποὺ σὲ πιέζει. Ἐκεῖνος λέγει «Δεῦτε πρός με πάντες οἱ κοπιῶντες καὶ πεφορτισμένοι, κἀγὼ ἀναπαύσω ὑμᾶς».

ΕΣΥ ΚΑΙ Ο ΘΕΟΣ

1. Πιστεύεις στὸ Θεό, στὴν Ἁγία Τριάδα, στὴ θεότητα τοῦ Χριστοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος; Πιστεύεις στὴν Ἐκκλησία καὶ τὰ Μυστήριά Της; Πιστεύεις ὅτι ὑπάρχει Παράδεισος καὶ Κόλασις;
2. Ἐμπιστεύεσαι τὸν ἑαυτό σου πάντοτε καὶ ἰδιαίτερα στὶς δύσκολες περιστάσεις τῆς ζωῆς σου στὴν Πρόνοια τοῦ Θεοῦ ἢ ἀπογοητεύεσαι καὶ δείχνεις ὀλιγοπιστία;
3. Μήπως στὶς θλίψεις, τὶς ἀσθένειες καὶ τὶς δοκιμασίες τῆς ζωῆς σου γογγύζεις ἐναντίον τοῦ Θεοῦ καὶ χάνεις τὴν πίστι καὶ τὸ θάρρος σου;
4. Μήπως πιστεύεις στὰ μέντιουμ, στὶς χαρτορρίχτες, στοὺς ἀστρολόγους, στοὺς μάγους ἢ στὶς μάγισσες, στὴ χειρομαντεία, στὴν καφετζού; Μήπως εἶπες σ᾿ ἄλλους νὰ πιστεύουν καὶ νὰ καταφεύγουν σ᾿ αὐτά;
5. Μήπως πιστεύεις στὶς προλήψεις καὶ δεισιδαιμονίες καὶ θεωρεῖς σὰν κακὸ σημάδι τὸ τρίξιμο τῶν ξύλων, τὸ βούισμα τῶν αὐτιῶν, τὸ οὔρλιασμα τοῦ σκύλου, τὴ συνάντησι τοῦ ἱερέως, τὸ λεγόμενο ποδαρικό; Μήπως πιστεύεις στὴν τύχη; Κάνεις τὴν προσευχή σου πρωὶ καὶ βράδι, ὅπως ἐπίσης καὶ στὸ τραπέζι; Μήπως ντρέπεσαι νὰ κάνης τὸ Σταυρό σου ἐνώπιον ἄλλων, π.χ. στὸ ἐστιατόριο ἢ ἔξω ἀπὸ Ἱ. Ναὸ ποὺ περνᾶς;
6. Μελετᾶς τὴν Ἁγία Γραφή, καθὼς ἐπίσης καὶ διάφορα θρησκευτικὰ βιβλία;
7. Ἐκκλησιάζεσαι τὶς Κυριακὲς καὶ τὶς μεγάλες Ἑορτὲς;
8. Παρακολουθεῖς ἀπὸ τὴν ἀρχὴ μέχρι τέλους τὴ θεία Λειτουργία ἢ πηγαίνεις ἀργὰ καὶ φεύγεις πρὶν τελειώσει;
9. Στὴν Ἐκκλησία πηγαίνεις ντυμένος(-η) μὲ σεμνὴ ἐνδυμασία; Προσέχεις νὰ μὴ γελᾷς καὶ νὰ μὴ συζητῇς μὲ ἄλλους, ἔστω καὶ ἂν τελῆται Γάμος ἢ Βάπτισις;
10. Μήπως ἐμποδίζεις ἀπὸ τὸν Ἐκκλησιασμὸ τὸν (τὴν) σύζυγό σου, τὰ παιδιά σου ἢ λὲς στοὺς γνωστούς σου νὰ μὴν ἐκκλησιάζονται;
11. Κοινωνεῖς τακτικὰ μιὰ φορὰ τὸ χρόνο καὶ αὐτὴ χωρὶς νὰ ἐξομολογηθεῖς;
12. Μήπως ὁρκίζεσαι χωρὶς λόγο ἢ καὶ ψευδῶς καὶ δὲν ἔτηρησες τὸν ὅρκο ποὺ ἔδωσες ἢ τὸ τάξιμο;
13. Μήπως βλασφημεῖς τὸ ὄνομα τοῦ Χριστοῦ, τῆς Παναγίας καὶ τῶν Ἁγίων μας;
14. Νηστεύεις, ἐὰν δὲν ἔχῃς σοβαροὺς λόγους ὑγείας, τὴν Τετάρτη καὶ Παρασκευή, καὶ τὶς Τεσσαρακοστὲς;
15. Μήπως πετᾶς θρησκευτικὰ βιβλία ἢ περιοδικὰ σε τόπο ἀκάθαρτο;

ΕΣΥ ΚΑΙ ΟΙ ΑΛΛΟΙ

1. Μήπως ἔχεις μίσος καὶ ἀντιπάθεια ἐναντίον κάποιου ποὺ σοῦ ἔκαμε κακὸ ἢ σὲ ὕβρισε ἐπάνω στὸ θυμό του;
2. Μήπως εἶσαι καχύποπτος καὶ χωρίς αἰτία ὑποπτεύεσαι τοὺς πάντας, ὅτι δῆθεν μιλοῦν γιὰ σένα, ὅτι δὲν σὲ θέλουν, ὅτι δὲν σὲ ἀγαποῦν, ὅτι δὲν σὲ συμπαθοῦν;
3. Μήπως ζηλεύεις καὶ στενοχωρεῖσαι γιὰ τὴν πρόοδο, τὴν εὐτυχία, τὴν ὀμορφιὰ καὶ τὰ ἀγαθὰ τῶν ἄλλων;
4. Μήπως μένεις ἀσυγκίνητος μπροστὰ στὴ δυστυχία καὶ τὴν ἀνάγκη τοῦ πλησίον σου;
5. Στὶς συναλλαγές σου μὲ τοὺς συνεταίρους σου ἢ συνεργάτες σου ἢ πελάτες σου εἶσαι τίμιος, εὐθύς, εἰλικρινής, ἀκέραιος;
6. Μήπως συκοφάντησες ἢ κατηγόρησες τὸ συνάνθρωπό σου;
7. Μήπως εἰρωνεύεσαι καὶ χλευάζεις τοὺς εὐσεβεῖς, ἐκείνους ποὺ νηστεύουν καὶ ἀγωνίζονται νὰ ζοῦν Χριστιανικὴ ζωή; Ἢ καὶ ἐκείνους ποὺ ἔχουν φυσικὰ ἢ πνευματικὰ ἐλαττώματα;
8. Ἐνῶ ἄκουσες κάποια πληροφορία ἢ κατηγορία ἐναντίον ἄλλου, μήπως τὴ μετέδωσες καὶ ἔβλαψες, ἔστω καὶ ἄθελά σου, τὴν ὑπόληψη καὶ τιμὴ τοῦ συνανθρώπου σου;
9. Μήπως κατακρίνεις τὴ συμπεριφορά, τὶς πράξεις, τὰ σφάλματα ἢ ἐλαπώματα τῶν ἄλλων, ὅταν ἀπουσιάζουν, ἔστω καὶ ἂν εἶναι ἀλήθεια αὐτὰ ποὺ λὲς;
10. Μήπως καταράσθηκες κάποιον ποὺ σοῦ ἔκαμε κακὸ ἢ καὶ τὸν ἑαυτό σου τὸν ἴδιο σε δύσκολες περιστάσεις τῆς ζωῆς σου ἢ τὴν ὥρα καὶ τὴ στιγμὴ ποὺ γεννήθηκες;
11. Μήπως στέλλεις τοὺς ἄλλους στὸ «Διάβολο» ἢ τοὺς μουντζώνεις;
12. Σέβεσαι τοὺς γονεῖς σου; Τοὺς φροντίζεις; Ἀνέχεσαι, ἂν ἔχουν, τὶς γεροντικὲς ἀδυναμίες τους; Τοὺς βοηθεῖς στὶς σωματικὲς καὶ πνευματικὲς ἀνάγκες; Φροντίζεις νὰ ἐκκλησιάζωνται καὶ νὰ κοινωνοῦν; Μήπως τοὺς ἔχεις ἐγκαταλείψει ἄστοργα;
13. Μήπως παρέσυρες τοὺς γονεῖς σου καὶ ἔγραψαν σὲ σένα πιὸ πολλὴ περιουσία καὶ ἔτσι ἀδίκησες τοὺς ἀδελφούς σου;
14. Μήπως ἐπάνω στὸ θυμό σου ἐκτύπησες κανένα μὲ τὰ χέρια ἢ ἔθιξες μὲ τὰ λόγια;
15. Ἐκτελεῖς συνειδητὰ τὸ ἐπάγγελμά σου ἢ τὴν ἀποστολή σου;
16. Μήπως κλέπτεις; Μήπως παρεκίνησες ἢ βοήθησες ἄλλον νὰ κλέψει ἢ δέχτηκες νὰ κάλυψεις τὸν κλέπτη ἢ ἔλαβες ἐν γνώσει σου κλεμμένα πράγματα;
17. Μήπως εἶσαι ἀγνώμων καὶ ἀχάριστος πρὸς τὸ Θεὸ καὶ γενικὰ τοὺς εὐεργέτες σου;
18. Μήπως κάνεις κακὲς παρέες καὶ ἁμαρτωλὲς συναναστροφές; Μήπως ὤθησες κανέναν, εἶτε μὲ λόγια, εἰτε μὲ τὸ παράδειγμά σου, στὴν ἁμαρτία;
19. Μήπως ἔχεις κάνει πλαστογραφία; Μήπως ἔχεις καταχρασθῇ τὸ Δημόσιο; Μήπως δανείσθηκες χρήματα ἢ ἄλλα ἀντικείμενα καὶ δὲν τὰ ἐπέστρεψες;
20. Μήπως ἔκαμες ποτὲ φόνο, μὲ ὁποιονδήποτε τρόπο;
21. Μήπως ἀναμειγνύεσαι στὴ ζωὴ τῶν ἄλλων, ἢ στὸ ἔργο των, ἢ στὴν οἰκογένειά των καὶ γίνεσαι πρόξενος φιλονεικιῶν καὶ ταραχῶν;
22. Ἐλεεῖς τοὺς πτωχούς, τὰ ὀρφανά, τοὺς γέροντες, τοὺς πολυτέκνους, τὶς πτωχὲς οἰκογένειες ποὺ γνωρίζεις;

Ο ΕΑΥΤΟΣ ΣΟΥ

1. Μήπως εἶσαι προσκολλημένος στὴν ὕλη καὶ τὰ ἐπίγεια ἀγαθά;
2. Μήπως εἶσαι φιλάργυρος καὶ φιλοχρήματος;
3. Μήπως εἶσαι πλεονέκτης;
4. Μήπως εἶσαι σπάταλος; Ὅ,τι σοῦ περισσεύει ἀνήκει στοὺς πτωχούς.
5. Μήπως ἔχεις μεγαλομανία;
6. Μήπως σοῦ ἀρέσει νὰ ἐπιδεικνύεσαι δείχνοντας τὰ ἐνδύματά σου, τὰ πλούτη σου, τὶς ἐπιτυχίες σου, τοὺς βαθμοὺς τοῦ παιδιοῦ σου;
7. Μήπως ἐπιδιώκεις τὸ θαυμασμὸ καὶ τὴ δόξα τῶν ἀνθρώπων;
8. Δέχεσαι εὐχαρίστως τοὺς ἐπαίνους καὶ θέλεις οἱ ἄλλοι νὰ σὲ κολακεύουν, νὰ λένε ὅτι σὰν ἐσένα ἄλλος δὲν ὑπάρχει;
9. Θίγεσαι, ὅταν σοῦ ὑποδεικνύουν τὰ σφάλματά σου, καὶ πικραίνεσαι, ὅταν σὲ ἐλέγχουν καὶ σὲ παρατηροῦν οἱ μεγαλύτεροί σου;
10. Μήπως εἶσαι πείσμων, ἰσχυρογνώμων, ἐγωιστής, ὑπερήφανος καὶ ἀτομιστὴς; Πρόσεξε τὰ ἁμαρτήματα αὐτά, διότι ἡ διάγνωσίς τους εἶναι δύσκολη.
11. Μήπως χαρτοπαίζεις, ἔστω καὶ ἄνευ χρημάτων, μὲ πρόσωπα τοῦ σπιτιοῦ σου ἢ συγγενικὰ γιὰ νὰ «σκοτώσης τὴν ὥρα σου», ὅπως λένε μερικοί;
12. Μήπως σαρκικὰ ἁμαρτήματα ἔχουν μολύνει τὸ σῶμα καὶ τὴν ψυχή σου;
13. Παρακολουθεῖς θεάματα βρώμικα ἀπὸ τὴν τηλεόραση καὶ τὸν κινηματογράφο;
14. Μήπως διαβάζεις αἰσχρὰ βιβλία καὶ περιοδικά;
15. Μήπως σκέφτηκες ποτὲ νὰ αὐτοκτονήσῃς;
16. Μήπως εἶσαι κοιλιόδουλος;
17. Μήπως εἶσαι ὀκνηρός, ἀμελής, ῥάθυμος;
18. Μήπως λέγεις λέξεις ἀπρεπεῖς, αἰσχρές, ὑβριστικές, εἶτε χάριν ἀστειότητος, εἰτε γιὰ νὰ ὑβρίσῃς καὶ νὰ ἐξευτελίσῃς ἄλλον;
19. Ἔχεις πνεῦμα αὐταπαρνήσεως;
20. Διώχνεις ἀπὸ τὸ μυαλό σου τὶς κακὲς σκέψεις ποὺ ἔρχονται νὰ μολύνουν τὴν καρδιά σου;
21. Τὰ μάτια σου τὰ προσέχεις νὰ μὴν περιεργάζονται προκληττικὲς εἰκόνες ἢ πρόσωπα;
22. Τὰ αὐτιά σου τὰ προσέχεις τί ἀκούουν;
23. Μήπως χορεύεις ἔξαλλους καὶ ἁμαρτωλοὺς χορούς; Τραγουδᾶς ἢ ἀκοῦς αἰσχρὰ τραγούδια;
24. Μήπως εἶσαι μέθυσος;
25. Μήπως καπνίζεις; Τὸ κάπνισμα φθείρει τὴν πολύτιμη ὑγεία καὶ ἀποτελεῖ ἁμαρτωλὴ σπατάλη.

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΣΥΖΥΓΟΥΣ

1. Διατηρεῖτε τὴ συζυγικὴ πίστι; Εἶναι φοβερό, ὅταν ὁ ἕνας ἀπὸ τοὺς συζύγους συνάπτει παρανόμους σχέσεις.
2. Μήπως ὁ ἕνας ἀπὸ τοὺς δυὸ προσέβαλε ἢ ἐλύπησε τὸν ἄλλον ἐνώπιον ἄλλων ἢ καὶ ἰδιαιτέρως;
3. Μήπως δὲν ἀνέχεσθε τὶς τυχὸν ἀδυναμίες ὁ ἕνας τοῦ ἄλλου; Μήπως δεικνύετε σκληρότητα;
4. Μήπως ἐσὺ ὁ σύζυγος προτρέπεις τὴ σύζυγό σου νὰ ἀκολουθεῖ κατὰ γράμμα τὴ μόδα καὶ κάθε τί ποὺ εἶναι ἐξωφρενικὸ καὶ ἀντίθετο πρὸς τὸ Νόμο τοῦ Θεοῦ; Μήπως σὺ ἡ σύζυγος παρασύρεις τὸ σύζυγό σου σὲ διασκεδάσεις, ἀπαιτεῖς νὰ σοῦ δίδει τὰ μέσα γιὰ ν᾿ ἀκολουθεῖς τὴ μόδα καὶ καὶ τὴν κοσμικὴ ζωή;
5. Σκέπτεσθε τὸν ἀγώνα ποὺ ἔχει ὁ ἕνας ἔξω ἀπὸ τὸ σπίτι καὶ ὁ ἄλλος μέσα στὸ σπίτι, ὥστε νὰ βοηθῆτε ὁ ἕνας τὸν ἄλλον στὸν ἀγώνα αὐτὸν ξεκουράζοντας ὁ ἕνας τὸν ἄλλον ψυχικὰ καὶ σωματικά;
6. Ὡς σύζυγος μήπως ἔχεις ὑπερβολικὲς ἀξιώσεις μερικὲς φορὲς καὶ ἐξευτελιστικὲς στὶς συζυγικὲς σχέσεις; Κάμνετε ἐγκράτεια κατὰ τὶς Κυριακές, τὶς ἑορτὲς καὶ τὶς ἡμέρες τῶν νηστειῶν γενικά;
7. Μήπως δὲν ἀφήνεις σὺ ὁ (ἡ) σύζυγος τὴ (τό) σύζυγό σου νὰ πηγαίνει στὴν Ἐκκλησία ἢ σὲ θρησκευτικὲς συγκεντρώνεις καὶ ὁμιλίες;
8. Τὰ παιδιά σας τὰ ἀνατρέφετε ἐν παιδείᾳ καὶ νουθεσίᾳ Κυρίου; Μήπως ἐνδιαφέρεσθε μόνο γιὰ τὴ διανοητική τους μόρφωση καὶ ἀδιαφορεῖτε γιὰ τὴν ποιότητα τοῦ χαρακτήρα τους;
9. Τὰ ὁδηγεῖτε στὴν Ἐκκλησία, στὴν ἱ. Ἐξομολόγηση, τὴ συχνὴ θεία Κοινωνία, τὸ Κατηχητικό; Τὰ διδάσκετε μὲ τὰ λόγια καὶ μὲ τὸ παράδειγμά σας τὴν ἀρετή; Τὰ μάθατε νὰ προσεύχονται τὸ πρωί, τὸ βράδι, ὅπως καὶ στὸ φαγητό, μὲ προσοχὴ καὶ εὐλάβεια;
10. Προσέχετε τί διαβάζουν; Φροντίζετε νὰ τοὺς παίρνετε βιβλία, περιοδικὰ ἐθνικοθρησκευτικοῦ περιεχομένου;
11. Προσέχετε μὲ ποιοὺς συναναστρέφονται καὶ ποιοὺς ἔχουν φίλους;
12. Μήπως τὰ ὁδηγεῖτε σὲ θεάματα ἁμαρτωλὰ καὶ τὰ ἀφήνετε νὰ παρακολουθοῦν ἀπεριόριστα καὶ ἀνεξέλεγκτα τηλεόραση;
13. Τὰ διδάσκετε τὴν ταπεινοφροσύνη καὶ προσέχετε νὰ ντύνωνται σεμνά;
14. Μήπως τὰ καταρᾶσθε, ὅταν σᾶς πικραίνουν; Μήπως τὰ στέλνετε στὸ διάβολο;
15. Μήπως ἔχετε κάνει ἔκτρωση ἢ ἀποφεύγετε νὰ κάμετε παιδιά;
16. Μήπως ἀδικήσατε τὰ παιδιά σας κατὰ τὴ διανομὴ τῆς περιουσίας σας;
17. Μήπως ἐσὺ ὁ σύζυγος μήπως νομίζεις ὅτι τὸ καθῆκον τῆς ἀνατροφῆς καὶ τῆς μορφώσεις τῶν παιδιῶν σας ἀνήκει μόνο στὴ σύζυγο; Καὶ σὺ ἔχεις καθῆκον νὰ τὰ νουθετεῖς, νὰ τὰ διαβάζεις καὶ νὰ τὰ ἀπασχολεῖς, γιὰ νὰ ξεκουράζεις τὴ σύζυγό σου, ἀλλὰ καὶ γιὰ νὰ νοιώθουν καὶ αὐτὰ τὴν παρουσία σου, ὥστε νὰ συγκρατοῦνται καὶ νὰ μὴν παρασύρονται στὸ κακό.
18. Μήπως τὰ μουντζώνετε καὶ τὰ μαλώνετε μὲ ἀπρεπεῖς λέξεις;
19. Ἀγαπᾶ καὶ τιμᾶ ὁ καθένας σας τοὺς γονεῖς καὶ τοὺς συγγενεῖς του ἄλλου; Μήπως ἐπεμβαίνουν οἱ γονεῖς καὶ οἱ συγγενεῖς σας στὴν οἰκογένειά σας καὶ γίνονται αἰτία νὰ δημιουργοῦνται διχόνοιες καὶ παρεξηγήσεις μεταξύ σας;
20. Μήπως ἐπεμβαίνετε στὴν οἰκογένεια τοῦ παιδιοῦ σας;
21. Μήπως ὁ σύζυγός σου εἶναι βλάσφημος; Κάνε ὑπομονὴ καὶ προσευχήσου νὰ κόψει τὴν καταραμένη βλασφημία.

Ἀδελφέ μου,

Βλέπεις πόσα πράγματα ἔχεις νὰ σκεφθεῖς; Καὶ πόσα ἀκόμα θὰ ἀνακάλυψεις, ὅταν μείνεις μόνος ἐσὺ καὶ θέλησεις νὰ ψάξεις βαθιὰ τὸν ἑαυτό σου!...

Μὴν ἀμελήσεις νὰ τὸ κάμεις. Αὐτὴ εἶναι ἡ μεγαλύτερη βοήθεια ποὺ μπορεῖς καὶ πρέπει νὰ προσφέρεις στὸν ἑαυτό σου καὶ στοὺς ἄλλους.

Εὔχομαι ὁ Πανάγαθος νὰ σὲ φωτίσει καὶ νὰ σὲ δυναμώσει στὸν ἀνηφορικό, ἀλλὰ ὡραῖο αὐτὸ δρόμο, ποὺ περνᾶ ἀπ᾿ τὸ Ἱερὸ Ἐξομολογητήριο στὸν Οὐρανό.

Ἔκδ. Α.Β.