«Ἐπιστράφητε, υἱοὶ ἀφεστηκότες... καὶ ἰάσομαι τὰ συντρίμματα ὑμῶν». Ἐπιστρέψτε μὲ μετάνοια σεῖς οἱ γιοὶ τῆς ἀποστασίας, καὶ ἐγὼ θὰ θεραπεύσω τὰ συντρίμμια σας. Αὐτὰ ἔλεγε ὁ Κύριος με τὸ στόμα τοῦ προφήτη Ἱερεμία στὸν ἀποστατημένο λαὸ τοῦ Ἰσραήλ. Ὁ Ἱερεμίας ἦταν ἕνας ἀπὸ τοὺς τέσσερις μεγάλους προφῆτες τοῦ Ἰσραὴλ καὶ καταγόταν ἀπὸ τὴν κωμόπολη Ἀναθώθ. Ὁ πατέρας του ὀνομαζόταν Χελκίας καὶ ἦταν ἱερέας, ἀπὸ τὴν τάξη τῶν πρωθιερέων. Ἡ γέννηση τοῦ Ἱερεμία τοποθετεῖται στὸ 650 π.Χ. Ἀνατράφηκε μέσα στὰ πλαίσια τῶν Μωσαϊκῶν παραδόσεων καὶ ἀπέκτησε τὸ προφητικὸ χάρισμα ἀπὸ τὸ Θεὸ σὲ ἀρκετὰ μικρὴ ἡλικία, γύρω στὰ 25. Πολλὲς φορὲς κινδύνευσε νὰ χάσει τὴν ζωή του, διότι μὲ τὶς προφητεῖες του ἤλεγχε τὴν ζωὴ τῶν Ἰσραηλιτῶν. Κάποτε, μάλιστα, τοῦ ἀπαγόρευσαν νὰ μιλάει, ἀλλὰ αὐτὸς ὑπαγόρευσε τοὺς λόγους του στὸν γραμματέα του Βαρούχ, ποὺ τοὺς ἀνέγνωσε στὸ λαό, μὲ ἀποτέλεσμα ὅλοι νὰ κηρύξουν νηστεία. Ὁ βασιλιάς, ὅμως, Ἰωακεὶμ δὲν ὑπάκουσε, καὶ ἦλθε καιρὸς ποὺ σύρθηκε ἁλυσοδεμένος ἀπὸ τὸ βασιλιὰ τῶν Χαλδαίων Ναβουχοδονόσορα. Ἐπίσης, ὁ Ἱερεμίας προφήτευσε καὶ γιὰ τὴν Νέα Διαθήκη: «Ἰδοὺ ἡμέραι ἔρχονται, φησὶ Κύριος, καὶ διαθήσομαι τῷ οἴκῳ Ἰσραήλ καὶ τῷ οἴκῳ Ἰούδα διαθήκην καινήν». Νά, ἔρχονται εὐτυχισμένες μέρες, λέει ὁ Κύριος, καὶ θὰ συνάψω μὲ τοὺς Ἰσραηλίτες καὶ τοὺς Ἰουδαίους νέα διαθήκη. Οἱ πληροφορίες γιὰ τὸ ποῦ καὶ πότε πέθανε δὲν εἶναι σαφεῖς.
Ὁ Ἅγιος Βάτας ὁ Πέρσης ἱερομάρτυρας
Ἀνήκει καὶ αὐτὸς στὰ ἱερὰ θύματα, ποὺ προσφέρθηκαν ὁλοκαυτώματα στὸ βωμὸ τῆς πίστης στὴ χώρα τῆς Περσίας, κατὰ τὸν 4ο αἰῶνα μ.Χ. Στὴν ἀρχὴ ἔζησε μέσα στὸν κόσμο, ἀλλὰ μὲ τέτοιο πνευματικὸ τρόπο, ποὺ θὰ νόμιζε κάποιος ὅτι ἦταν ἐκτὸς κόσμου. Κατόπιν ἀκολούθησε τὴν ζωὴ τῶν μοναχῶν καὶ διακρίθηκε καὶ ἐδῶ μὲ ὅλες τὶς ἀσκητικὲς ἀρετές. Ἀλλ᾿ ἦλθε ὁ καιρὸς τῶν διωγμῶν, καὶ ἡ θύελλά τους ἀπὸ τὶς πόλεις ἐπεκτάθηκε στὰ μοναστήρια. Ὁ θάνατος καὶ τὸ μαχαῖρι, προχωροῦσαν καὶ στὴ Μονὴ ποὺ ἦταν ὁ Βάτας. Τότε οἱ ἄλλοι μοναχοὶ προτίμησαν νὰ ἀπομακρυνθοῦν. Ἐκεῖνος ὅμως, ἔκρινε ὅτι ὄφειλε νὰ σταθεῖ καὶ νὰ μαρτυρήσει, γιὰ νὰ ἔχουν οἱ ἄπιστοι δείγματα τῆς χριστιανικῆς γενναιότητας καὶ αὐταπάρνησης. Ὅταν λοιπὸν οἱ ἐχθροὶ εἶδαν ὅτι ὅλοι εἶχαν ἀναχωρήσει, ἡ ὀργὴ ὅλη καὶ ἡ μανία τους στράφηκε κατὰ τοῦ Βάτα. Ἀφοῦ τὸν κακοποίησαν ἄγρια, τὸν ἔφεραν μπροστὰ στὸν ἀδελφὸ τοῦ ἄρχοντα Βαρζαναβᾶ, Ἰασδήχ. Αὐτός, ὅταν εἶδε ὅτι δὲν μποροῦσε νὰ ἀλλαξοπιστήσει τὸν Βάτα με ὑποσχέσεις τιμῶν καὶ ἀξιωμάτων, διέταξε τὸ θάνατό του μὲ σκληρὰ βασανιστήρια. Οἱ δήμιοι, ἀφοῦ ἐξάρθρωσαν τοὺς ὤμους του, τὸν ἔδειραν μὲ χοντρὰ ῥαβδιά, καὶ τοῦ ἔκοψαν μὲ μαχαίρια τὶς ὠμοπλάτες, τελικὰ τὸν ἀποκεφάλισαν.
Πατρίδα του ἦταν ἡ Ἀλεξάνδρεια, καὶ καθώς μᾶς διηγεῖται ὁ Μέγας Ἀντώνιος, μαρτύρησε ὡς ἑξῆς: Τὸν ἔδεσαν χειροπόδαρα πάνω σ᾿ ἕνα κρεβάτι, ποὺ βρισκόταν μέσα σ᾿ ἕνα ὡραῖο κῆπο. Κατόπιν ἔφεραν μία πόρνη, ποὺ μὲ ἐρωτικὰ λόγια καὶ ἄσεμνες χειρονομίες προσπαθοῦσε νὰ μιάνει τὸν Ἅγιο. Τότε ὁ Ἅγιος ἔκλεισε τὰ μάτια του γιὰ νὰ μὴ βλέπει τὴν πόρνη καὶ ἔπειτα δάγκωσε τὴν γλῶσσα του, ὥστε τὸ αἷμα ἔτρεχε ποτάμι ἀπὸ τὸ στόμα του. Ὅταν πλησίασε στὸ πρόσωπό του ἡ πόρνη, ὁ φιλόσοφος τὴν ἔφτυσε στὸ πρόσωπο καὶ στὰ ῥοῦχα. Ἡ πόρνη βλέποντας ἐπάνω της τὸ αἷμα, φοβήθηκε καὶ ἀποτραβήχτηκε ἀπὸ τὸ αἰσχρὸ ἔργο της. Ἔτσι ὁ Ἅγιος νίκησε καὶ διαφυλάχτηκε μὲ τὴν Χάρη τοῦ Θεοῦ. Στὴ συνέχεια τὸν ἀποκεφάλισαν καὶ ἀπῆλθε νικηφόρα στὰ οὐράνια σκηνώματα.
Ἀπεβίωσε εἰρηνικά.
Μαρτύρησε ἀφοῦ τὸν κρέμασαν ἐπάνω σὲ μία συκιά.
Ἐδῶ στοὺς Συναξαριστὲς βρίσκουμε τὴν ἑξῆς φράση: «Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ συνεισέρχεται ὁ Πατριάρχης ἐν τῷ σπηλαίῳ, ἐκεῖθεν δὲ ἀπέρχεται μετὰ λιτῆς εἰς τὴν Νέαν Ἐκκλησίαν, ὅπου καὶ λειτουργεῖ».
Ἡ συγκεκριμένη μνήμη τοῦ γεγονότος αὐτοῦ, ἀναφέρεται στὸν Σιναϊτικὸ Κώδικα 1097 καὶ λέγεται ὅτι ἔγινε τὸ 1201 καὶ ἀφανίστηκαν πολλὰ κελιὰ καὶ πύργοι (βλ. Δημητριεύσκη, Τυπικά, Β´, σελ. 415).
Ὁ Ἅγιος Ἀφρικανός Ἐπίσκοπος Λουγδούνου
Ὁ Ἅγιος Μαῦρος ὁ ἱερομάρτυρας καὶ «οἱ σὺν αὐτῷ»
Ἄγνωστος στοὺς Συναξαριστὲς καὶ τὰ Μηναῖα. Στὸν Συναξαριστὴ τοῦ Delehaye (σελ. 647) καλεῖται ἱερομάρτυρας καὶ στὸν Κώδικα Δ δ, II Κρυπτοφέρης (φ. 59), ὅπου καὶ ἡ Ἀκολουθία του, ἁπλῶς μάρτυρας.
Καὶ αὐτὸς ὁ Ὅσιος εἶναι ἄγνωστος στοὺς Συναξαριστὲς καὶ τὰ Μηναῖα. Στὸν Ὅσιο αὐτό, ὑπάρχει Ἀκολουθία πλήρης στὸν Παρισινὸ Κώδικα 1574 φ. 153α, ποὺ ἐξυμνοῦνται οἱ ἀσκητικές του ἀρετὲς καὶ οἱ θαυματουργικὲς δυνάμεις ποὺ βγαίνουν ἀπὸ τὸν τάφο του.
Ὁ Ἅγιος Πανάρετος (†1793) Ἀρχιεπίσκοπος Πάφου τῆς Κύπρου
Γεννήθηκε στὴν Κύπρο καὶ ἡ μεγάλη του ἀρετὴ τὸν ἀνέδειξε Ἀρχιεπίσκοπο Πάφου. Ἀφοῦ ἔζησε ζωὴ ἁγία καὶ πολὺ ἀσκητική, ἀπεβίωσε εἰρηνικά, ἀφοῦ εἶχε προβλέψει -θείᾳ χάριτι- τὸν θάνατό του. Λέγεται μάλιστα ὅτι, μετὰ τὸν θάνατό του ἔκανε καὶ θαύματα.
Ὁ Νέος Ὁσιομάρτυς Ἀκάκιος ἀπὸ τὸ Νεοχώρι Θεσσαλονίκης
Τὸ ἀρχικό του ὄνομα ἦταν Ἀθανάσιος καὶ καταγόταν ἀπὸ τὸ Νεοχώριον τῆς Θεσσαλονίκης. Παιδὶ ἀκόμα, ἀσπάσθηκε μὲ τὴν βία τὸν μωαμεθανισμὸ στὴν Κωνσταντινούπολη. Ὅταν μεγάλωσε στὴν ἡλικία, ἦλθε στὸ Ἅγιον Ὄρος, ὅπου ἐκάρη μοναχὸς μὲ τὸ ὄνομα Ἀκάκιος. Ἀργότερα ἐπανῆλθε στὴν Κων/πολη, ἐπεζήτησε τὸ μαρτύριο καὶ ἀφοῦ ποδοπάτησε τὸ τούρκικο φέσι του, μπροστὰ στὸν Ἱεροδικαστή, ἀποκήρυξε τὸν Ἰσλαμισμό. Ὁμολογώντας τὴν Χριστιανική του πίστη, βασανίστηκε σκληρὰ καὶ ἀποκεφαλίστηκε στὴν Κων/πολη τὴν 1η Μαΐου 1815. Μαρτύριο τοῦ Ἁγίου συνέγραψε ὁ Καισαρείας Μελέτιος. Ἀκολουθία κοινὴ μὲ τοὺς συνασκητὲς τοῦ Ἁγίου, δηλαδὴ τὸν Εὐθύμιο ἀπὸ τὴν Δημητσάνα καὶ τὸν Ἰγνάτιο ἀπὸ τὴν παλαιὰ Ζαγορά, ποὺ μαρτύρησαν στὴν Κων/πολη τὸ 1814, συνέγραψε ὁ Ἰβηρίτης Ὀνούφριος, ποὺ ἐκδόθηκε στὴν Ἀθήνα τὸ 1862. Ἡ μνήμη τῶν τριῶν αὐτῶν Νεομαρτύρων τελεῖται στὴ Σκήτη τοῦ Τιμίου Προδρόμου τὴν 1η Μαΐου. Ἐπιστολὴ τοῦ ὁσιομάρτυρα αὐτοῦ, ποὺ ἀπευθύνθηκε τρεῖς μέρες πρὸ τοῦ μαρτυρίου του στὴν Κων/πολη πρὸς κάποιον πνευματικό του πατέρα, ἐκτυπώθηκε στὴν Ἀθήνα ἀπὸ τὸν μοναχὸ Ἀκάκιο Προδρομίτη. Ἡ ἐπιστολὴ αὐτὴ χρονολογεῖται 27 Ἀπριλίου 1816 καὶ ὁδηγεῖ στὸ συμπέρασμα ὅτι ὁ μάρτυρας μαρτύρησε τὴν 1η Μαΐου 1816.
Γεννήθηκε στὰ Καρδάμυλα τῆς Χίου τὸ 1750 ἀπὸ γονεῖς εὐσεβεῖς καὶ τὸ ἀρχικό του ὄνομα ἦταν Γεώργιος. Σὲ νεαρὴ ἡλικία ἀφιερώθηκε ἀπὸ τοὺς γονεῖς του στὴν ἐκκλησία γιὰ νὰ διασωθεῖ ἀπὸ τὴν ἀῤῥώστια τοῦ λοιμοῦ. Μπῆκε στὴ Νέα Μονὴ σὰν δόκιμος καὶ διέπρεψε στὴν ὑπακοὴ καὶ τὴν εὐσέβεια, καθὼς ἐπίσης διακρίθηκε γιὰ τὴν εὐφυΐα καὶ τὴν φιλομάθειά του. Γι᾿ αὐτὸ οἱ Πατέρες τῆς Μονῆς τὸν ἔστειλαν στὴ Χώρα, ὅπου μὲ τὴν χειραγωγία τοῦ τότε διδασκάλου Νεοφύτου τοῦ Καυσοκαλυβίτου, τοῦ ἐξ Ἑβραίων, μορφώθηκε καλὰ καὶ ἔπειτα ἔγινε διδάσκαλος στὴ σχολὴ αὐτή, ἐπὶ σχολαρχείας Ἀθανασίου τοῦ Πάριου. Στὴ σχολὴ δίδαξε μέχρι τὸ 1802, ὅποτε ἀνέλαβε τὴν διεύθυνση τῆς Νέας Μονῆς σὰν ἡγούμενος καὶ συνέγραψε τὴν Ἱστορία της. Ἀλλ᾿ ἡ ἀκαταστασία στὴ Μονὴ καὶ οἱ ἀντιδράσεις γιὰ τὴν διακυβέρνησή της, τὸν ἀπομάκρυναν ἀπ᾿ αὐτὴ καὶ κατέφυγε στὰ Ῥέστα στὸ μονύδριο τοῦ Ἁγίου Γεωργίου, ὅπου μόναζε καὶ ὁ Ἰωσὴφ ἀπὸ τὰ Ἄγραφα. Κάποτε ὅμως ἀῤῥώστησε στὴ Χώρα στὸ σπίτι τῆς ἀδελφῆς του καὶ πέθανε ἀφοῦ ἔζησε Ὁσία ζωή, τὸ καλοκαῖρι τοῦ 1821.
Οἱ Ἅγιοι Εὐθύμιος ὁ Πελοποννήσιος καὶ Ἰγνάτιος ὁ νέος ὁσιομάρτυρας
Γιὰ μὲν τὸν πρῶτο βλέπε βιογραφία του 22 Μαρτίου, γιὰ δὲ τὸν δεύτερο 8 Ὀκτωβρίου, ὅπου καὶ οἱ κυρίως μνῆμες τῶν ἁγίων αὐτῶν.
Ὁ Ὅσιος Παφνούτιος Μποραβίας (Ῥῶσος)
ὁ Θεοφόρος καὶ θαυματουργὸς (†1479).
Ὁ Ὅσιος Γεράσιμος Ἡγούμενος Ἱ. Μονῆς Ἁγίας Τριάδος ἐν Μπολτίνκ
Ῥῶσος (†13ος ἀϊ.).
Λεπτομέρειες γιὰ τὴν ζωὴ αὐτοῦ τοῦ ἁγίου τῆς Ὀρθοδοξίας, μπορεῖ νὰ βρεῖ ὁ ἀναγνώστης στὸ βιβλίο «Οἱ Ἅγιοι τῶν Βρεττανικῶν Νήσων», τοῦ Χριστοφόρου Κων. Κομμοδάτου, ἐπισκόπου Τελμησσοῦ, Ἀθῆναι 1985.