ἐκφωνηθεῖσα εἰς Κ.Ε. ΣΑΚΙΠΗΣ, Ὀκτώβριος 1999
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Ἡ σημερινὴ ἑορτὴ τῆς 28ης Ὀκτωβρίου γίνεται σὲ μία κρίσιμη ἐποχὴ γιὰ τὴν Ἑλλάδα καὶ τὴν Εὐρώπη. Ἀπὸ τὴ μία οἱ διαδικασίες πολιτικῆς καὶ οἰκονομικῆς καὶ στρατιωτικῆς ἑνοποίησης τῆς Εὐρώπης προχωρᾶνε μὲ γοργὸ ρυθμό. Ἀπὸ τὴν ἄλλη τὸ ΝΑΤΟ, ἡ Βόρειο-Ἀτλαντικὴ συμμαχία τῆς ὁποίας εἴμαστε μέλος ἀποκτᾷ ἕνα νέο ρόλο ποὺ ὅμως δὲν ἔχει ξεκαθαρίσει ἀκόμα. Ἐπιπλέον ἡ συνεχόμενη ἀστάθεια στὴν περιοχή μας καὶ ἡ αὐξανόμενη προκλητικότητα τῆς Τουρκίας αὐξάνουν τὴν ἀνησυχία στὴ χώρα μας καὶ καθιστοῦν τὸ ρόλο τῶν ἐνόπλων δυνάμεων καθοριστικὸ σὲ ὁποιαδήποτε ἐπικίνδυνη ἐξέλιξη πραγματοποιηθεῖ στὴν περιοχή. Ἴσως νὰ μὴν πρέπει νὰ ἀνησυχοῦμε ἀκόμα καθότι οἱ Δυτικοὶ σύμμαχοι δείχνουν νὰ ἐπιθυμοῦν τὴν διατήρηση τῆς σταθερότητας στὴν περιοχή. Ἀπὸ τὴν ἄλλη ὅμως δὲν πρέπει νὰ παραμένουμε μακάριοι προσμένοντας τὴν παρέμβασή τους εἰδικὰ ὅταν ἀπὸ τὸ 1990 καὶ ἔπειτα γίνεται κάποιος πόλεμος στὴ περιοχή μας. Σὲ αὐτὰ τὰ πλαίσια ἀξίζει νὰ θυμηθοῦμε τὰ κατορθώματα τῶν Ἑλλήνων καὶ εἰδικῶς τοῦ Πολεμικοῦ Ναυτικοῦ του ὁποίου εἴμαστε μέλη κατὰ τὸν Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο γιὰ νὰ καταλάβουμε πόσο σημαντικὸς εἶναι ὁ ρόλος μας ὡς ἐγγυητὲς τῆς ἐλευθερίας τοῦ ἔθνους καὶ τῆς ἀκεραιότητας τῆς χώρας, καθὼς καὶ τὴν ἀνάγκη του νὰ εἴμαστε ἑτοιμοπόλεμοι.
ΤΑ ΣΥΝΝΕΦΑ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ
Ἡ Ἰταλικὴ ἐπίθεση τὴν 28η Ὀκτωβρίου τοῦ 1940 δὲν ὑπῆρξε κεραυνὸς ἐν αἰθρίᾳ. Ἤδη ἀπὸ πολὺ νωρὶς οἱ δυνάμεις τοῦ Ἄξονα εἶχαν δείξει τὰ σχέδιά τους γιὰ κυρίευση τῆς Εὐρώπης. Μετὰ τὴν Χιτλερικὴ εἰσβολὴ στὴν Πολωνία καὶ ἀργότερα στὴ Γαλλία, ἡ Ἰταλία τοῦ Μουσολίνι ἔστρεψε τὴν προσοχὴ τῆς πρὸς τὴν Ἑλλάδα ἡ κατάκτηση τῆς ὁποίας θὰ τῆς ἔδινε μία σημαντικὴ ἐπίβλεψη τῆς Ἀνατολικῆς Μεσογείου καὶ τῆς Βορείου Ἀφρικῆς. Τὸ Ἑλληνικὸ κράτος προσπαθοῦσε ἀπεγνωσμένα νὰ ἀποφύγει τὴν ἀνάμιξή του στὸν πόλεμο γιὰ διάφορους λόγους ἕνας ἐκ τῶν ὁποίων ἦταν ἡ ἐλλιπὴς τεχνολογικὴ δυνατότητα τοῦ στρατοῦ ἔναντι στὶς πολυδύναμες πολεμικὲς μηχανὲς τοῦ Ἄξονα. Ἡ προδοτικὴ συμμαχία τῆς Βουλγαρίας μὲ τὶς δυνάμεις τοῦ Ἄξονα ἄνοιξε τὴν ὄρεξη τῆς Ἰταλίας ἡ ὁποία προετοιμάστηκε γιὰ εἰσβολὴ στὴν Ἑλλάδα προχωρώντας σὲ μία σειρὰ προκλήσεων οἱ ὁποῖες περιελάμβαναν δυσφημιστικὴ ἐκστρατεία τοῦ Ἰταλικοῦ τύπου κατὰ τῆς Ἑλλάδας, ἀεροπορικὲς παραβιάσεις τοῦ ἐθνικοῦ ἐναέριου χώρου καὶ ἐπιθέσεις ἐναντίον τῶν Πλοίων μας ΩΡΙΩΝ, ΥΔΡΑ, Β. ΓΕΩΡΓΙΟΣ καὶ Β. ΟΛΓΑ.
Ο ΤΟΡΠΙΛΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΣ
Ἡ Ἰταλικὴ προκλητικότητα κορυφώθηκε μὲ τὸν ἄνανδρο τορπιλισμὸ τοῦ εὔδρομου Ἕλλη στὶς 15/8/1940 στὸ λιμάνι τῆς Τήνου τὴν ὥρα ποὺ τὸ ἔθνος ἑόρταζε τὴν μεγάλη ἑορτὴ τῆς κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου. Ἕνα ‘ἀγνώστου ἐθνικότητος’ ὑποβρύχιο (τὸ ὁποῖο ὅμως ἦταν χωρὶς ἀμφιβολία Ἰταλικὸ ὅπως ἀποδείχθηκε ἀπὸ τὴν μελέτη τῶν θραυσμάτων τῶν τορπιλῶν) ἔβαλε κατὰ τοῦ εὔδρομου ποὺ ἐκείνη τὴν ὥρα βρισκόταν ‘Ἐν Μεγάλῳ Σημαιοστολισμῷ’ πρὸς τιμὴν τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου. Ἐνῷ δυὸ τορπίλες ἔπληξαν τὸν λιμενοβραχίονα προκαλώντας τὸν θάνατο μίας γυναίκας ἀπὸ συγκοπῆ, μία πέτυχε τὸν στόχο της καὶ προκάλεσε ἔκρηξη τοῦ ἐν ἐνεργείᾳ λεβητοστασίου καὶ κατέστρεψε τὸ σύστημα προώσεως. Ὅλες οἱ προσπάθειες ρυμούλκησης τῆς Ἕλλης ἀπέτυχαν καὶ τὸ πλήρωμα ἀναγκάσθηκε νὰ τὸ ἐγκαταλείψει λόγω τῆς ἐκτεταμένης πυρκαγιᾶς. Τὸ ἡρωικὸ εὔδρομο τοῦ στόλου μας βυθίσθηκε στὶς 09:45 παίρνοντας μαζί του καὶ τὶς ζωὲς τοῦ Κ/ΣΤΗ ΜΗΧ. Παπανικολάου καὶ τοῦ ΑΡΧ. ΠΥΡ. Κατσαΐτη. Οἱ πρῶτοι νεκροὶ ἑνὸς πολέμου ποὺ δὲν εἶχε κὰν ἀρχίσει δὲν τρομοκράτησαν τὸ ἔθνος. Ἀντίθετα προκάλεσαν τὰ φιλειρηνικὰ αἰσθήματα τοῦ λαοῦ ὁ ὁποῖος ἀντέδρασε ἐπὶ τόπου μὲ τοὺς προσκυνητὲς καὶ τοὺς Τηνιακοὺς νὰ ἐπιδεικνύουν θάρρος καὶ ὀργὴ εὐχόμενοι στοὺς λεβέντες τῆς Ἕλλης νὰ ζήσουν γιὰ νὰ ἐκδικηθοῦν. Καὶ ἡ ἐκδίκηση δὲν ἄργησε νὰ ἔρθει.
Ο ΕΛΛΗΝΟ-ΙΤΑΛΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ
Ὁ ἄδικος χαμὸς τῆς Ἕλλης καὶ τῶν νεκρῶν της προετοίμασε τὸ ἔθνος γιὰ πόλεμο. Στὴ συνείδηση τῶν Ἑλλήνων ἄρχισε νὰ διαμορφώνεται ἡ πεποίθηση ὅτι γιὰ μία ἀκόμα φορὰ ἡ Ἑλλὰς θὰ ἔπρεπε νὰ ὑπερασπιστεῖ τὴν ἐλευθερία τῆς ὅπως ἀναγκάσθηκε νὰ πράξει τόσες φορὲς στὸ παρελθὸν ἐξ’ αἰτίας τῆς σημαντικότατης γεωστρατηγικῆς θέσης ποὺ κατέχει. Παρὰ τὶς προσπάθειες τῆς τότε κυβέρνησης νὰ διατηρήσει τὴν οὐδετερότητα τῆς χώρας καὶ παρὰ τὴν συνάφεια τοῦ Ἑλληνικοῦ καὶ Ἰταλικοῦ καθεστῶτος ὁ Πρωθυπουργὸς τῆς χώρας δὲν μπόρεσε παρὰ νὰ ἀρνηθεῖ μὲ κατηγορηματικὸ τρόπο τὸ τελεσίγραφο τοῦ Μουσολίνι ξεστομίζοντας τὸ ἱστορικὸ ΟΧΙ. Ἔτσι τὰ ξημερώματα τῆς 28ης Ὀκτωβρίου τοῦ 1940 ἡ Ἑλλάδα εἰσῆλθε ὡς ἕνας ἐκ τῶν πρωταγωνιστῶν στὴν σκηνὴ τῆς μεγάλης τραγῳδίας τοῦ Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου.
Παρὰ τὴν ἀριθμητικὴ καὶ τεχνολογικὴ ὑπεροχὴ τῆς Ἰταλικῆς μηχανῆς οἱ Ἕλληνες ρίχθηκαν στὸ μοιραῖο μὲ τὸ πάθος καὶ τὴν τόλμη ποὺ ἅρμοζε στὴν ἱστορία τους. Ἄλλωστε δὲν ἦταν ἡ πρώτη φορὰ ποὺ ἀντιμετώπιζαν ἀριθμητικὰ ὑπέρτερους καὶ τεχνολογικὰ ἀρτιότερους ἐχθρούς. Ἡ ἱστορία μας θυμίζει τοὺς Περσικοὺς πολέμους καὶ τὴν ἡρωική μας Ἐπανάσταση κατὰ τῶν Ὀθωμανῶν. Μὲ τὸ ἴδιο ἀπαράμιλλο θάρρος καὶ κυριολεκτικὰ μὲ τὸ ‘χαμόγελο στὰ χείλη’ ὅπως τραγούδησε καὶ ἡ Σοφία Βέμπο ὁ Ἑλληνικὸς Στρατὸς ξεκίνησε τὴν περιπέτεια τοῦ πολέμου στὴν Ἀλβανία. Στὸ νοῦ ἔρχονται τὰ λόγια του ἐθνικοῦ μας ποιητῆ Κωστῆ Παλαμᾶ ὁ ὁποῖος προέτρεπε τοὺς Ἕλληνες στρατιῶτες μὲ τοὺς παρακάτω στίχους:
Αὐτὸ τὸ λόγο θὰ σᾶς πῶ
δὲν ἔχω ἄλλο κανένα
μεθῦστε μὲ τὸ ἀθάνατο
κρασὶ τοῦ Εἰκοσιένα!
Καὶ πραγματικὰ οἱ Ἕλληνες μαχητὲς μεθυσμένοι μὲ θάρρος ρίχτηκαν στὴ μάχη σὰν νὰ βρισκόντουσαν σὲ γιορτή. Πασίγνωστα εἶναι τὰ κατορθώματα τοῦ στρατοῦ μας στὰ παγωμένα βουνὰ τῆς Ἀλβανίας καὶ ἡ πορεία του στὴν Κορυτσά, τὸ Ἀργυρόκαστρο, τὸ Τεπελένι, στοὺς Ἅγιους Σαράντα. Ἀξέχαστη καὶ ἡ εἰκόνα τῆς Ἑλληνίδας Μάνας ποὺ ἔφτιαχνε καραβάνια σκαρφαλώνοντας μὲ κόπο τὰ χιονισμένα βουνὰ προκειμένου νὰ βοηθήσει τὸν ἀνεφοδιασμὸ τῶν μαχόμενων φαντάρων. Ἦταν ἡ δεύτερη φορὰ ποὺ ὁ Ἑλληνικὸς Στρατὸς περνοῦσε νικηφόρα ἀπὸ τὸ ἴδιο σημεῖο καὶ ἀντιμετώπιζε τὴν γεμάτη ἐλπίδα ὑποδοχὴ τῶν Ἑλλήνων τῆς Βορείου Ἠπείρου. Βέβαια καθοριστικὴ στὴν ἐπίτευξη αὐτοῦ τοῦ μεγάλου ἔπους ἦταν καὶ ἡ συμβολὴ τοῦ ναυτικοῦ.
Η ΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΙΚΟΥ ΝΑΥΤΙΚΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟ-ΙΤΑΛΙΚΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ
Ἡ δράση τοῦ Πολεμικοῦ Ναυτικοῦ κατὰ τὴν διάρκεια τοῦ Ἑλληνο-Ἰταλικοῦ πολέμου ὄχι μόνο ἦταν ἀντάξια τῆς ἔνδοξης ἱστορίας του, ἀλλὰ προσέθεσε καὶ νέα λαμπρὰ κατορθώματα.
Ἡ κύρια ἀποστολὴ τοῦ Ἑλληνικοῦ Ναυτικοῦ ἦταν ἡ προστασία τῶν θαλάσσιων στρατιωτικῶν μεταφορῶν συγκέντρωσης τοῦ στρατοῦ στὰ σύνορα. Μόνο ἡ γρήγορη καὶ ἐπιτυχὴς πραγματοποίηση αὐτῶν τῶν μεταφορῶν θὰ ἐγγυούταν τὴν ἀποτελεσματικὴ ἀντίσταση ἐνάντια στοὺς Ἰταλοὺς εἰσβολεῖς. Καὶ ἡ ἀποστολὴ αὐτὴ στέφθηκε μὲ ἀπόλυτη ἐπιτυχία παρὰ τὶς ἀντίξοες συνθῆκες ποὺ εἶχαν νὰ κάνουν μὲ τοὺς ἀεροπορικοὺς βομβαρδισμούς, τὶς ὑποβρύχιες ἐπιθέσεις καὶ τὶς κακὲς καιρικὲς συνθῆκες. Ἀξίζει νὰ σημειωθεῖ ὅτι καὶ στὴ θάλασσα ἡ Ἰταλικὴ ὑπεροπλία ἦταν σημαντική. Τὸ συνολικὸ ἐκτόπισμα τοῦ Ἰταλικοῦ στόλου ἀνερχόταν σὲ 658.398 τόνους ἔναντι σὲ 24.602 μόνο τόνους τοῦ Ἑλληνικοῦ. Παρ’ ὅλα αὐτὰ τὸ ἀξιόμαχο πνεῦμα τῶν Ἑλλήνων ἀξιωματικῶν, ὑπαξιωματικῶν καὶ ναυτῶν ὄχι μόνο ἔφερε σὲ πέρας τὴν βασικὴ ἀποστολὴ τοῦ στόλου ἀλλὰ προχώρησε καὶ σὲ ἐπιδρομὲς καὶ βομβαρδισμοὺς ἐχθρικῶν στόχων στοὺς ὅρμους τῆς Σαγιάδας καὶ τῆς Αὐλῶνας καὶ στὰ στενά του Ὀτράντο μὲ τὰ Α/Τ ΨΑΡΑ, ΣΠΕΤΣΑΙ, Β. ΓΕΩΡΓΙΟΣ, Β. ΟΛΓΑ, καὶ ΥΔΡΑ.
Ξεχωριστὴ ἦταν ἡ δράση τῶν ὑποβρυχίων μας. Παρ’ ὅτι εἶχαν ὑπερβεῖ τὸ ὅριο τῆς προσδόκιμης ζωῆς τους, ἐντούτοις κατάφεραν νὰ λειτουργήσουν ἐπιτυχῶς χάρις στὴν ἀκάματη ἐργασία τῶν ἱκανότατων μηχανικῶν καὶ τὴν ἄρτια ἐκπαίδευση τοῦ προσωπικοῦ. Ο ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ συγκλόνισε τὸ Πανελλήνιο μὲ τὴν βύθιση τοῦ Ὁπλιταγωγοῦ FIRENZE 3.900 τόνων καὶ ὁ ΚΑΤΣΩΝΗΣ μὲ τὴ βύθιση τοῦ ἐχθρικοῦ πετρελαιοφόρου QUINTO 550 τόνων. Σημαντικὴ ἐπίσης ἦταν καὶ ἡ βύθιση τοῦ πετρελαιοφόρου GARNIA 5.500 τόνων ἀπὸ τὸν ΤΡΙΤΩΝΑ καὶ ἡ βύθιση τοῦ ὁπλιταγωγοῦ SARDINIA 11.452 τόνων ἀπὸ τὸ Υ/Β ΠΡΩΤΕΥΣ.
Ὅμως ἡ ἔνδοξη δράση τοῦ στόλου μας στὴν Ἀδριατικὴ γνώρισε ἕνα ξαφνικὸ τέλος μὲ τὴν εἰσβολὴ τῶν Γερμανικῶν στρατευμάτων στὴ χώρα τὸν Ἀπρίλιο τοῦ 1941.
Η ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΕΙΣΒΟΛΗ
Εἶναι γνωστὸ ὅτι ὁ Χίτλερ καὶ ἡ Ναζιστικὴ Γερμανία δὲν σκόπευαν νὰ ἐπιτεθοῦν στὴν Ἑλλάδα. Οἱ συμμαχίες ποὺ εἶχαν πραγματοποιήσει στὰ Βαλκάνια, κυρίως μὲ τὴν Βουλγαρία ἡ ὁποία γιὰ μία ἀκόμα φορὰ στρέφονταν κατὰ τῆς Ἑλλάδας, τοὺς εἶχαν δημιουργήσει τὴν αἴσθηση ὅτι στὴν νοτιοανατολικὴ Εὐρώπη τὰ πράγματα θὰ ἐξελίσσονταν ὑπέρ τους χωρὶς νὰ χρειαστεῖ ἡ δική τους πολεμικὴ ἐμπλοκή. Ἡ παταγώδης ἀποτυχία ὅμως τῶν Ἰταλῶν νὰ καθυποτάξουν τὴν ἀδάμαστη Ἑλληνικὴ ψυχή, τοὺς ὁδήγησε στὴν κήρυξη τοῦ πολέμου ἐναντίον ἑνὸς λαοῦ ποὺ ἔδειχνε ἕτοιμος νὰ δημιουργήσει μαζὶ μὲ τοὺς συμμάχους ἕνα μέτωπο ποὺ θὰ ἐμπόδιζε τὴν ἐπέλαση τῆς Γερμανίας στὰ ἀνατολικά της Εὐρώπης.
Ἡ ἀντίσταση τῶν Ἑλλήνων ἦταν παραπάνω ἀπὸ ἡρωική. Παρὰ τὴν φθορὰ ἀπὸ τὴν Ἀλβανικὴ ἐποποιία καὶ τὴν ἐλλιπῆ ἐνίσχυση τῆς γραμμῆς Μεταξὰ στὴν Μακεδονία ἐξ’ αἰτίας τῆς ἐμπλοκῆς τοῦ στρατοῦ στὴν Ἀλβανία, ἡ ἀντίστασή μας ὑπῆρξε τέτοια ποὺ ἔκανε ἀκόμα καὶ τὸν Χίτλερ νὰ παραδεχθεῖ ὅτι:
«Η ἱστορικὴ δικαιοσύνη μὲ ὑποχρεώνει νὰ διαπιστώσω ὅτι ἀπὸ ὅλους τοὺς ἀντιπάλους μας, ὁ Ἑλληνικὸς λαὸς ἀγωνίσθηκε τόσο γενναῖα, ὥστε ἀκόμα καὶ αὐτοὶ οἱ ἐχθροί του δὲν δύναται νὰ ἀρνηθοῦν τὴν πρὸς αὐτὸν ἐκτίμηση. Ἀπὸ ὅλους τοὺς ἀντιπάλους, οἱ ὁποῖοι μᾶς ἀντιμετώπισαν, μόνον οἱ Ἕλληνες στρατιῶτες πολέμησαν μὲ παράτολμη καὶ ὕψιστη περιφρόνηση πρὸς τὸν θάνατο. Δὲν συνθηκολόγησαν παρὰ μόνο ὅταν κάθε ἄλλη ἀντίσταση ἦταν ἀδύνατη καὶ ἀπολύτως μάταιη.»
Πράγματι ἡ ἀντίσταση τῆς Ἑλλάδας στὴν Γερμανικὴ μηχανὴ ποὺ πραγματοποιήθηκε μὲ τὴ συμβολὴ τῶν Ἰταλῶν καὶ Βουλγάρων συμμάχων τους ὑπῆρξε ἡρωική, τόσο κατὰ τὴν διάρκεια τῆς εἰσβολῆς στὴν Μακεδονία καὶ στὴν ἔνδοξη μάχη τῆς Κρήτης ὅσο καὶ κατὰ τὴν διάρκεια τῆς κατοχῆς μὲ τὴν ἵδρυση μεγάλων ἀντιστασιακῶν ὀργανώσεων ποὺ πραγματοποίησαν ἐπιτυχεῖς δολιοφθορὲς μὲ τὴν ἀρωγὴ Ἄγγλων κομάντος.
Γιὰ τὸν Στρατό, τὸ Ναυτικὸ καὶ τὴν Ἀεροπορία φυσικὰ ὁ πόλεμος δὲν εἶχε τελειώσει. Ἀντιμετωπίζοντας μύριες δυσκολίες καὶ βρισκόμενα σὲ ὑποχώρηση τὰ ὑπολείμματα τῶν ἐνόπλων δυνάμεων ἔφτασαν στὴ Μέση Ἀνατολὴ καὶ τὴν Αἴγυπτο ὅπου ξεκίνησαν τὸ δύσκολο ἔργο τῆς ἀναδιοργάνωσης. Τὰ νέα της διάσωσης τοῦ στρατεύματος ἔφτασαν φυσικὰ στὴν Ἑλλάδα προτρέποντας χιλιάδες ἀγέρωχους ἄνδρες νὰ διακινδυνεύουν τὴν ζωή τους καθ’ ὅλη τὴν διάρκεια τῆς κατοχῆς γιὰ νὰ ἐνισχύσουν τὶς γραμμὲς τῶν μαχόμενων Ἑλλήνων στὸ θέατρο τῆς Ἀνατολικῆς Μεσογείου. Ἐκεῖ προστέθηκαν νέες ἔνδοξες σελίδες στὸ Ἐλ Ἀλαμέιν, στὴ Σικελία καὶ στὸ Ρίμινι. Ἀναλλοίωτη καὶ σημαντικὴ βέβαια ὑπῆρξε καὶ ἡ δράση τοῦ Πολεμικοῦ Ναυτικοῦ κατὰ τὴν διάρκεια τοῦ πολέμου.
Η ΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΙΚΟΥ ΝΑΥΤΙΚΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ
Ἡ Γερμανικὴ εἰσβολὴ ἔπληξε βαρύτατα τὸ Πολεμικὸ Ναυτικὸ ὁ γερασμένος στόλος, τοῦ ὁποίου δὲν μπόρεσε νὰ ἀποκρούσει τὶς ἐχθρικὲς ἐπιδρομές. Πολλὰ πλοῖα χάθηκαν κατὰ τὴν διάρκεια τῆς εἰσβολῆς μεταξὺ τῶν ὁποίων καὶ τὰ Α/Τ ΥΔΡΑ, ΨΑΡΑ, ΘΥΕΛΛΑ καὶ ΛΕΩΝ. Οἱ ἀπώλειες ὅμως δὲν ἔκαμψαν τὸ ἠθικὸ τῶν Ἑλλήνων ναυτικῶν οἱ ὁποῖοι μὲ πολλὲς δυσκολίες κατάφεραν νὰ διασώσουν τὴν τιμημένη ναυαρχίδα ΑΒΕΡΩΦ, τὰ Α/Τ ΟΛΓΑ, ΣΠΕΤΣΕΣ, ΚΟΥΝΤΟΥΡΙΩΤΗΣ, ΑΕΤΟΣ, ΙΕΡΑΞ καὶ ΠΑΝΘΗΡ, τὰ τορπιλοβόλα ΑΣΠΙΣ, ΝΙΚΗ καὶ ΣΦΕΝΔΟΝΗ, καὶ τὰ Υ/Β ΝΗΡΕΥΣ, ΤΡΙΤΩΝ, ΓΛΑΥΚΟΣ, ΚΑΤΣΩΝΗΣ καὶ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ τὰ ὁποῖα κατέπλευσαν στὴν Ἀλεξάνδρεια.
Ἐκεῖ ἄρχισε ἡ ἀνασυγκρότηση τοῦ στόλου, καταρχὴν μὲ τὴν ἐνθουσιώδη στρατολόγηση Ἑλλήνων ποὺ κατέφθαναν ἀπὸ τὴν ὑπόδουλη καὶ μαρτυρικὴ χώρα καὶ στὴ συνέχεια μὲ τὴν ἐνίσχυση σὲ πλοῖα ποὺ παρεχώρησαν οἱ σύμμαχοι. Ἀξίζει νὰ σημειωθεῖ ὅτι τέτοια ὑπῆρξε ἡ ἀναγνώριση τῆς προσφορᾶς τοῦ στόλου στὶς ἀρχὲς τοῦ πολέμου ποὺ οἱ σύμμαχοι ἔκριναν ὅτι ἦταν ἀπαραίτητη ἡ ἐνίσχυσή του ὥστε νὰ συμβάλλει ἀποφασιστικὰ στὸν Ναυτικὸ πόλεμο ὄχι μόνο στὴ Μεσόγειο ἀλλὰ καὶ στὸ Βόρειο Ἀτλαντικὸ καὶ στὴν ἀπόβαση τῆς Νορμανδίας, ἀκόμα καὶ στὸν Ἰνδικὸ Ὠκεανὸ μὲ τὴ δράση τοῦ ΑΒΕΡΩΦ. Παλαιὰ πλοῖα παραχωρήθηκαν ἀπὸ τοὺς Ἄγγλους οἱ ὁποῖοι διὰ στόματος τοῦ Ναυάρχου ΑΣ τῆς Μεσογείου Cunningham τοὺς ἐξέφρασαν πώς:
«Δεν εἶναι ταπεινωτικὸ γιὰ τὴν Βρετανικὴ σημαία νὰ ὑποστέλλεται ὅταν στὴ θέση τῆς πρόκειται νὰ ἐπαρθεῖ ἡ Ἑλληνική. Αὔξηση τοῦ στόλου σας ἀποτελεῖ καὶ δική μας ἐνίσχυση γιατί χρησιμοποιεῖται καλὰ τὰ πλοῖα σας.»
Ὅμως καὶ νέα πιὸ ἄρτια τεχνολογικὰ πλοῖα ναυπηγήθηκαν τόσο στὴν Ἀγγλία ὅσο καὶ στὴν Ἀμερικὴ καὶ ἔτσι σιγὰ-σιγὰ ὁ στόλος μας ἄρχισε νὰ ξαναβρίσκει τὴν παλαιὰ δύναμή του. Συνολικὰ ὁ στόλος ἐνισχύθηκε μὲ 9 ἀντιτορπιλικά, 2 ὑποβρύχια, 4 κορβέτες, 12 ναρκαλιευτικὰ καὶ 4 ἁρματαγωγά. Μάλιστα τὴν παράδοση τοῦ Α/Τ Β. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΙΙ τὴν ἔκανε ὁ ἴδιος ὁ Ἀμερικανὸς πρόεδρος Ροῦσβελτ τιμώντας τὸ Ἑλληνικὸ Ναυτικὸ μὲ τὰ παρακάτω λόγια:
«Το πλοῖο αὐτὸ ἀποτελεῖ ζωντανὸ παράδειγμα τῆς εὐγνωμοσύνης καθὼς καὶ τῆς συμπάθειας καὶ τοῦ θαυμασμοῦ ποὺ αἰσθάνεται ὁ Ἀμερικανικὸς λαὸς ἔναντι τοῦ τόσο γενναίου Ἑλληνικοῦ λαοῦ. Εἶμαι πεπεισμένος ὅτι τὸ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΙΙ θὰ ἀποδειχθεῖ ἄξιο τῶν ἐνδόξων παραδόσεων ἑνὸς λαοῦ, ποὺ ἐπὶ σειρὰ αἰώνων ἀγάπησε καὶ δάμασε τὴν θάλασσα.»
Πράγματι ἡ δράση τοῦ Πολεμικοῦ Ναυτικοῦ ἦταν ἀντάξια τῆς ἔνδοξης ἱστορίας του. Καὶ ὡς ἀναγνώριση τῆς σημαντικῆς δραστηριότητάς του ἀπὸ τοὺς συμμάχους τὸ Ναυτικὸ μὲ τὰ Α/Τ ΟΛΓΑ καὶ ΑΔΡΙΑΣ εἶχαν τὴν τιμὴ νὰ ἐπιβλέψουν ἀπὸ εἰδικὴ θέση τὴν παράδοση τοῦ Ἰταλικοῦ στόλου. Ἡ στιγμὴ ἐκείνη ἦταν ἱστορικὴ γιὰ τοὺς Ἕλληνες ποὺ καθυπόταζαν τὸν ἐχθρὸ στὶς 8/9/1943. Ὁ κυβερνήτης τοῦ ΑΔΡΙΑΣ θριαμβολογοῦσε δικαίως ὅταν σημείωνε στὸ ἡμερολόγιό του ‘Παραπλέω ἐν σημαιοστολισμῷ πενθηφοροῦντα Ἰταλικὸν Στόλον’ ὁ ὁποῖος εἶχε ἐπηρμένους τοὺς μαύρους ἐπισείοντες τῆς συντριβῆς καὶ τῆς θλίψης.
Καὶ καθὼς γίνεται λόγος γιὰ τὸ ΑΔΡΙΑΣ, ἀξίζει νὰ μνημονευθεῖ τὸ ἀνεπανάληπτο κατόρθωμά του τὸν Ὀκτώβριο τοῦ 1943. Τὸ ἡρωικὸ Α/Τ προσέκρουσε σὲ νάρκη καὶ ἔχασε ὁλόκληρη τὴν πρῷρα του. Ἡ προσήλωση τοῦ κυβερνήτη του ἦταν ὅμως τέτοια, ποὺ ἀρνήθηκε νὰ τὸ ἐγκαταλείψει ὅπως διατάχθηκε. Ἀντίθετα τὸ ὁδήγησε στὴν Μικρασιατικὴ ἀκτὴ, ὅπου τὸ στεγανοποίησε καὶ στὴ συνέχεια κατέπλευσε στὴν Ἀλεξάνδρεια, ὅπου δέχθηκε τὴν ἐνθουσιώδη ὑποδοχὴ καὶ τὶς ἐπευφημίες ὁλόκληρου τοῦ συμμαχικοῦ στόλου.
Αὐτὴ τὴν ἡρωικὴ καὶ συνάμα τραγικὴ παράδοση ὅμως τοῦ Ἑλληνικοῦ ναυτικοῦ τὴν συνέχισαν καὶ ἄλλοι γενναῖοι κυβερνῆτες μὲ τὰ πληρώματά τους. Τὸ Υ/Β ΚΑΤΣΩΝΗΣ μετὰ ἀπὸ 6 ὦρες καταδίωξης καὶ ἔπειτα ἀπὸ 49 βόμβες βυθοῦ ποὺ ρίχτηκαν ἐναντίον τοῦ ἀναδύεται καὶ συνεχίζει τὴ μάχη μὲ τὸ πυροβόλο του καὶ τὸ περίστροφο τοῦ ἡρωικοῦ κυβερνήτη τοῦ πρὶν βυθιστεῖ συμπαρασύροντας 19 ἄνδρες τοῦ πληρώματος. Τὸ ἴδιο καὶ ὁ ΚΑΤΣΩΝΗΣ ὁ ὁποῖος μετὰ ἀπὸ σκληρὴ καταδίωξη ἀναδύθηκε παράλυτος, ἀλλὰ συνέχισε τὴν μάχη, ἀφοῦ κυβερνήτης καὶ πλήρωμα δὲν ἤθελαν νὰ μάθουν πὼς ὑποστέλλεται ἡ σημαία. Βυθίστηκε στὶς 14/9/1943 παίρνοντας μαζί του 26 ἥρωες. Λίγες μέρες ἀργότερα καὶ ἡ ΟΛΓΑ βυθίζεται συμπαρασύροντας στὸ βυθὸ ἄλλους 69 ἀξιωματικούς, ὑπαξιωματικοὺς καὶ ναῦτες.
Καὶ καθὼς γίνεται λόγος γιὰ ἥρωες ἂς θυμηθοῦμε καὶ τὸν λαμπρὸ ἀξιωματικὸ Ἀλέξανδρο Σακίπη ποὺ ἔπεσε στὶς 26/9/1943 στὸ Λακκὶ τῆς Λέρου ἐνῷ ὑπηρετοῦσε ὡς Πρῶτος Μηχανικὸς στὸ Α/Τ ΟΛΓΑ. Ὁ ἄξιος ὑποπλοίαρχος μηχανικὸς ποὺ προήχθη μετὰ θάνατον ἐπ’ ἀνδραγαθία στὸ βαθμὸ τοῦ πλωτάρχη δὲν μποροῦσε παρὰ νὰ τιμηθεῖ δίνοντας τὸ ὄνομά του στὸ Κ.Ε. μηχανικῶν καὶ τεχνιτῶν τοῦ Ναυστάθμου.
Οἱ ἡρωικὲς ὅμως προσπάθειες τῶν Ἑλλήνων στὸ πλευρὸ τῶν συμμάχων εὐώδωσαν καὶ ἔτσι ὅπως χαρακτηριστικά μᾶς θυμίζει ὁ Ἀντιναύαρχος (ἐ.ἀ.) καὶ Ἀκαδημαϊκὸς Δ. Φωκᾶς: ‘Τὸ φωτεινὸ ἀπόγευμα τῆς 17ης Ὀκτωβρίου 1944 ἡ ἱστορικὴ Ἑλληνικὴ ναυαρχίδα, ὁ ΑΒΕΡΩΦ, ἔπλεε πρὸς τὸ Φάληρο, γιὰ νὰ τερματίσει τὴν θητεία του στὴν αἴγλη μίας ἀκόμα καλλίνικης ἐπιστροφῆς. Τὸν ἀκολουθοῦσαν ὅλα τὰ πλοῖα τοῦ Ἑλληνικοῦ στόλου, ποὺ μετὰ ἀπὸ μακρά, ἀλλὰ ἔνδοξη, ἀπουσία ἐπανέρχονταν ὑπερήφανα στὰ ἐλεύθερα τώρα Ἑλληνικὰ ἀκρογιάλια. Μὲ τὴν ἀθρόα ἀγκυροβολία τῶν νικηφόρων πλοίων σκίρτησαν τὰ δοξασμένα νερὰ τῆς Σαλαμῖνας καὶ ἡ ὡς χθὲς ὑποδουλωμένη χώρα ὑποδεχόταν μὲ δάκρυα εὐγνωμοσύνης τοὺς Ἕλληνες ναῦτες τοῦ Πολεμικοῦ Ναυτικοῦ. Εἶχαν φανεῖ, γιὰ μία ἀκόμα φορά, ἄξιοί της Πατρίδας.’
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Τὰ διδάγματα ἐκείνης τῆς περιόδου εἶναι πολλαπλὰ καὶ πρέπει νὰ ἀναλογισθοῦμε κάποια ἀπὸ αὐτά. Τὸ πιὸ σημαντικὸ εἶναι ἡ ἀνάγκη διατήρησης τῆς ἐλευθερίας τοῦ ἔθνους καὶ τῆς ἀκεραιότητας τῆς χώρας. Παρὰ τὰ μηνύματα τῶν καιρῶν ἡ Ἑλλάδα τοῦ 1940 δὲν ἦταν ἑτοιμοπόλεμη. Ἡ ἡρωικὴ ἐποποιία τόσο στὴν Ἀλβανία, ὅσο καὶ στὰ ὑπόλοιπα μέρη ποὺ οἱ Ἕλληνες πολέμησαν ἐπιτεύχθηκαν χάρη στὸν ἄσβεστο πόθο τοῦ λαοῦ μας γιὰ τὴν ἐλευθερία του. Σήμερα ποὺ ἡ ἀστάθεια στὴν γειτονιά μας ἐξαπλώνεται πρέπει νὰ θυμηθοῦμε τὸν ἡρωισμὸ τῶν ὁμοεθνῶν μας ἐκεῖνες τὶς δύσκολες ὧρες. Δὲν ξέρουμε ἂν καὶ πότε ἡ Τουρκία ἢ ἡ κρίση στὰ Βαλκάνιά μας ἀναγκάσει νὰ βγάλουμε καὶ πάλι ἀπὸ τὶς θῆκες τὰ ξίφη τοῦ πολέμου. Ἔχουμε ὅμως χρέος ὡς μέλῃ τοῦ Πολεμικοῦ Ναυτικοῦ νὰ εἴμαστε ἑτοιμοπόλεμοι. Ὄχι ὅμως μόνο ὁπλισμένοι μὲ τὸ αἰώνιο θάρρος μας ἀλλὰ καὶ μὲ τὶς κατάλληλες γνώσεις ποὺ ἀντεπεξέρχονται στὶς σύγχρονες συνθῆκες πολέμου. Ἡ μάθηση καὶ ἡ θητεία σας ἐδῶ ἔχει ὡς σκοπὸ νὰ σᾶς διδάξει καὶ νὰ σᾶς ἑτοιμάσει ἐπάξια γιὰ τὴν ὥρα τῆς μάχης ἂν καὶ ὅταν αὐτὴ θὰ ἔρθει. Τὸ Πολεμικὸ Ναυτικὸ καὶ ἐσεῖς ὡς μέλῃ του θὰ εἶναι ἐκείνη τὴν ὥρα οἱ ἐγγυητὲς τῆς ἐλευθερίας τοῦ ἔθνους ὅπως ἔγινε τόσες φορὲς κατὰ τὸ παρελθόν. Νὰ εἶστε λοιπὸν καλὰ καὶ ἕτοιμοι νὰ πολεμήσετε θυμούμενοι τὴ ρήση τοῦ Θουκυδίδη πὼς ‘ἔχουμε γῆ καὶ πατρίδα ὅταν ἔχουμε πλοῖα στὴ θάλασσα'.