Ιωάννης Φούλιας: Wolfgang Amadeus Mozart: Sinfonia concertante σε Μι-ύφεση-μείζονα, KV 297b

Wolfgang Amadeus Mozart (1756-1791): Sinfonia concertante σε Μι-ύφεση-μείζονα, KV 297b

Η Sinfonia concertante σε Μι-ύφεση-μείζονα, KV 297b, υπήρξε αναμφίβολα μία από τις πλέον άτυχες συνθέσεις του Mozart. Τον Απρίλιο του 1778, ο συνθέτης βρισκόταν στο Παρίσι, αναζητώντας – υπό την μακρόθεν αλλά “άγρυπνη” καθοδήγηση του πατέρα του, Leopold – τις βέλτιστες δυνατές επαγγελματικές του προοπτικές. Αυτές αναπόφευκτα περνούσαν και από το “Concert spirituel”, τον πρώτο παρισινό φορέα διοργάνωσης δημόσιων συναυλιών, για τον οποίον ο Mozart ετοίμασε σε σύντομο χρονικό διάστημα μια νέα sinfonia concertante, ήτοι ένα κοντσέρτο για περισσότερα του ενός σολιστικά όργανα και, εν προκειμένω, για φλάουτο, όμποε, κόρνο και φαγγόττο. Παρ’ όλο όμως που οι τέσσερεις εξαίρετοι σολίστες – ο φλαουτίστας Johann Baptist Wendling, ο ομποΐστας Friedrich Ramm, ο κορνίστας Giovanni Punto (Jan Václav Stich) και ο φαγγοττίστας Georg Wenzel Ritter – δεν έκρυβαν τον ενθουσιασμό τους για το συγκεκριμένο έργο, ο διευθυντής του “Concert spirituel”, Joseph Le Gros, επιρρεασμένος ίσως και από την φημολογούμενη παρασκηνιακή δράση του επιτυχημένου ιταλού συνθέτη Giuseppe Cambini, επέδειξε εξαιρετική απροθυμία στο να το προωθήσει, με αποτέλεσμα αυτό να μην παρουσιασθεί σε καμμία από τις περίβλεπτες αυτές συμφωνικές συναυλίες. Επιπροσθέτως δε, το πρωτότυπο χειρόγραφο του Mozart χάθηκε και έτσι το πολλαπλό αυτό κοντσέρτο διασώθηκε μονάχα σε μιαν αμφιβόλου πιστότητος διασκευή, στην οποίαν οι πάρτες του φλάουτου και του όμποε έχουν αντικατασταθεί από σολιστικά μέρη για όμποε και κλαρινέττο, αντίστοιχα.

Το πρώτο μέρος, ένα Allegro σε Μι-ύφεση-μείζονα, είναι γραμμένο σε τριμερή μορφή σονάτας κοντσέρτου, οι λαμπερές αλλά και ανάλαφρες θεματικές ιδέες της οποίας παρουσιάζονται κατ’ αρχάς από την ορχήστρα στο εναρκτήριο ritornello, προκειμένου να εκτεθούν έπειτα με διάφορους εμπλουτισμούς και από τους τέσσερεις σολίστες· ένα σχετικά εκτενές δεύτερο ritornello περατώνει στην συνέχεια την ευρύτερη ενότητα της εκθέσεως, προτού η σολιστική επεξεργασία στραφεί προς τον ελάσσονα τρόπο, ενώ η ακόλουθη επανέκθεση ανοίγει και κλείνει με δύο πολύ πιο σύντομα ritornelli, το τελευταίο εκ των οποίων ενσωματώνει και την συνήθη σολιστική καντέντσα. Περιέργως, το γαλήνιο δεύτερο μέρος (Adagio) βρίσκεται στην ίδια τονικότητα με τα δύο εξωτερικά, υλοποιώντας κατά τρόπον συνοπτικότερο άλλη μια τριμερή μορφή σονάτας κοντσέρτου: εδώ, βέβαια, το βραχύτατο εναρκτήριο ritornello περιορίζεται σε μιαν απλή προαναγγελία του κυρίου θέματος της σολιστικής εκθέσεως και επανεκθέσεως, οι οποίες, ακολουθώντας την ίδια πορεία, καταλήγουν σε ένα ταυτόσημο ορχηστρικό κλείσιμο (δεύτερο και τρίτο ritornello)· η ενδιάμεση επεξεργασία, προσέτι, προσλαμβάνει περισσότερο τον χαρακτήρα ενός “επεισοδίου”, ενώ σε κανένα σημείο δεν παρέχεται η δυνατότητα ανάπτυξης μιας σολιστικής καντέντσας. Αντιθέτως, στο τελικό Andantino με παραλλαγές οι τέσσερεις σολίστες μπορούν πλέον να αναδείξουν όλες τις τεχνικές και ερμηνευτικές τους αρετές, τροποποιώντας ενδελεχώς ένα χαριτωμένο διμερές θέμα με ορχηστρική προέκταση, η οποία ωστόσο στην προτελευταία (δέκατη) παραλλαγή αντικαθίσταται από ένα αργό σολιστικό πέρασμα προς την ζωηρή ύστατη παραλλαγή-coda του μέρους.

02.12.2008